Άουσβιτς

Το Άουσβιτς ήταν το μεγαλύτερο στρατόπεδο που δημιουργήθηκε από τους Γερμανούς. Ήταν ένα σύμπλεγμα στρατοπέδων, που περιελάμβανε στρατόπεδο συγκέντρωσης, εξόντωσης και καταναγκαστικής εργασίας. Βρισκόταν κοντά στην Κρακοβία της Πολωνίας. Τρία μεγάλα στρατόπεδα συνιστούσαν το σύμπλεγμα στρατοπέδων του Άουσβιτς: Το Άουσβιτς I, το Άουσβιτς ΙΙ (Μπίρκεναου) και το Άουσβιτς ΙΙΙ (Μόνοβιτς). Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο Άουσβιτς, εκ των οποίων εννέα στους δέκα ήταν Εβραίοι. Οι τέσσερις μεγαλύτεροι θάλαμοι αερίων μπορούσαν να χωρέσουν ο καθένας 2.000 ανθρώπους τη φορά.

Μία πινακίδα πάνω από την είσοδο του στρατοπέδου έγραφε ARBEIT MACHT FREI, που σημαίνει «η εργασία ελευθερώνει»· στην πραγματικότητα, το αντίθετο ήταν αλήθεια. Η εργασία έγινε ακόμη μία μορφή γενοκτονίας που οι Ναζί αποκαλούσαν «εξόντωση μέσω της δουλειάς».

Τα θύματα που απέφευγαν τον άμεσο θάνατο και επιλέγονταν για εργασία συστηματικά απογυμνώνονταν από την προσωπική τους ταυτότητα. Τους ξύρισαν τα μαλλιά και χάραξαν έναν αριθμό μητρώου με τατουάζ στον αριστερό τους πήχη. Οι άνδρες υποχρεώνονταν να φορούν κουρελιασμένα παντελόνια και σακάκια με ρίγες και οι γυναίκες φορούσαν φορέματα εργασίας. Και στους δύο δίνονταν παπούτσια ακατάλληλα για τα πόδια τους, σε κάποιες περιπτώσεις τσόκαρα. Δεν είχαν άλλα ρούχα και κοιμόνταν με τα ίδια ρούχα που φορούσαν για να δουλέψουν.

Κάθε ημέρα ήταν ένας αγώνας επιβίωσης κάτω από ανυπόφορες συνθήκες. Οι κρατούμενοι διέμεναν σε πρωτόγονους κοιτώνες που δεν είχαν παράθυρα και χωρίς μόνωση για τη ζέστη ή το κρύο. Δεν υπήρχαν τουαλέτες, μόνο ένας κουβάς. Κάθε κοιτώνας διέθετε περίπου 36 ξύλινες κουκέτες και οι κρατούμενοι στριμώχνονταν ανά πέντε ή έξι κατά μήκος της ξύλινης σανίδας. Έως και 500 κρατούμενοι στοιβάζονταν σε έναν μόνο κοιτώνα.
Οι κρατούμενοι ήταν πάντοτε πεινασμένοι. Το φαγητό αποτελούνταν από νερωμένη σούπα με σάπια λαχανικά και κρέας, μερικές ουγγιές ψωμί, λίγη μαργαρίνη, τσάι, και ένα πικρό ποτό που ήταν παρόμοιο με τον καφέ. Η διάρροια ήταν κοινή. Οι άνθρωποι καθώς ήταν εξασθενημένοι από την αφυδάτωση και την πείνα, έπεφταν εύκολα θύματα των μολυσματικών ασθενειών που εξαπλώνονταν στο στρατόπεδο.

Κάποιοι κρατούμενοι εργάζονταν ως καταναγκαστικοί εργάτες μέσα στο στρατόπεδο, για παράδειγμα στην κουζίνα ή σαν κουρείς. Οι γυναίκες συχνά ξεχώριζαν τους σωρούς από παπούτσια, ρούχα και άλλα υπάρχοντα των φυλακισμένων, τα οποία θα στέλνονταν πίσω στη Γερμανία για να χρησιμοποιηθούν εκεί. Οι αποθήκες στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου, που βρίσκονταν κοντά σε δύο από τα κρεματόρια, ονομάζονταν «Καναδάς», επειδή οι Πολωνοί θεωρούσαν πολύ πλούσια αυτή τη χώρα. Στο Άουσβιτς, όπως σε εκατοντάδες άλλα στρατόπεδα στο Ράιχ και την κατεχόμενη Ευρώπη όπου οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν εργάτες που εργάζονταν σε καταναγκαστικά έργα, οι φυλακισμένοι εργάζονταν επίσης έξω από τα στρατόπεδα, σε ανθρακωρυχεία και λατομεία πέτρας, και σε κατασκευαστικά έργα, σκάβοντας σήραγγες και κανάλια. Κάτω από ένοπλη φρούρηση, απομάκρυναν με φτυάρια το χιόνι από τους δρόμους και καθάριζαν τα συντρίμμια από τους δρόμους και τις πόλεις που πλήττονταν από αεροπορικές επιδρομές. Μεγάλος αριθμός εργατών που εργάζονταν σε καταναγκαστικά έργα χρησιμοποιούνταν τελικά σε εργοστάσια παραγωγής όπλων και άλλων αγαθών που στήριζαν την πολεμική προσπάθεια των Γερμανών. Πολλές ιδιωτικές εταιρείες, όπως η I. G. Farben και η Bavarian Motor Works (BMW), που παρήγαγαν μηχανές αυτοκινήτων και αεροπλάνων, επιδίωκαν διακαώς τη χρήση φυλακισμένων ως πηγή φθηνής εργασίας.

Η απόδραση από το Άουσβιτς ήταν σχεδόν αδύνατη. Ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα περικύκλωναν τόσο το στρατόπεδο συγκέντρωσης όσο και το κέντρο εξόντωσης. Φρουροί, εξοπλισμένοι με πολυβόλα και αυτόματα τουφέκια, φυλούσαν σκοπιά στα πολλά παρατηρητήρια. Οι ζωές των φυλακισμένων ελέγχονταν ολοκληρωτικά από τους φρουρούς τους, που από καπρίτσιο μπορούσαν να τους τιμωρήσουν σκληρά. Οι φυλακισμένοι κακομεταχειρίζονταν επίσης από άλλους κρατούμενους που είχαν επιλεχθεί για να επιβλέπουν τους υπόλοιπους με αντάλλαγμα ειδικές χάρες από τους φρουρούς.

Απάνθρωπα «ιατρικά πειράματα» διεξάγονταν στο Άουσβιτς. Άνδρες, γυναίκες, και παιδιά χρησιμοποιούνταν ως πειραματόζωα. Ο γιατρός των SS Δρ. Γιόζεφ Μένγκελε πραγματοποίησε επώδυνα και τραυματικά πειράματα σε νάνους και δίδυμα αδέλφια, συμπεριλαμβανομένων μικρών παιδιών. Ο στόχος αυτών των πειραμάτων ήταν να βρεθούν καλύτερες ιατρικές θεραπείες για τους Γερμανούς στρατιώτες και αεροπόρους. Άλλα πειράματα είχαν στόχο τη βελτίωση των μεθόδων στείρωσης των ανθρώπων που οι Ναζί θεωρούσαν κατώτερους. Πολλοί άνθρωποι πέθαναν στη διάρκεια των πειραμάτων. Άλλοι δολοφονήθηκαν μετά την ολοκλήρωση της «έρευνας» και τα όργανά τους αφαιρέθηκαν για περαιτέρω μελέτη.

Οι περισσότεροι κρατούμενοι στο Άουσβιτς επιζούσαν μόνο μερικές εβδομάδες ή μήνες. Όσοι ήταν πολύ άρρωστοι ή αδύναμοι για να εργαστούν καταδικάζονταν σε θάνατο στους θαλάμους αερίων. Κάποιοι αυτοκτονούσαν πέφτοντας επάνω στα ηλεκτροφόρα σύρματα. Άλλοι έμοιαζαν με κινούμενα πτώματα με κατεστραμμένο σώμα και ηθικό. Άλλοι κρατούμενοι, ωστόσο, ήταν αποφασισμένοι να παραμείνουν ζωντανοί.

Βασικές ημερομηνίες

20 ΜΑΪΟΥ 1940
ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ Ι
Το Άουσβιτς Ι, το κύριο στρατόπεδο του συμπλέγματος στρατοπέδων του Άουσβιτς, ήταν το πρώτο που δημιουργήθηκε κοντά στο Οσβιέτσιμ. Η κατασκευή ξεκίνησε τον Μάιο του 1940 στο προάστιο Zasole του Οσβιέτσιμ, σε στρατώνες πυροβολικού που χρησιμοποιούνταν από τον πολωνικό στρατό. Το στρατόπεδο επεκτεινόταν συνεχώς με τη χρήση καταναγκαστικής εργασίας. Παρά το ότι το Άουσβιτς Ι ήταν πρωταρχικά ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, που εξυπηρετούσε ποινική λειτουργία, διέθετε επίσης ένα θάλαμο αερίων και κρεματόριο. Ένας αυτοσχέδιος θάλαμος αερίων βρισκόταν στο υπόγειο της φυλακής (Μπλοκ 11). Αργότερα, ένας θάλαμος αερίων κατασκευάστηκε στο κρεματόριο.

8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1941
ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΙΙ (ΜΠΙΡΚΕΝΑΟΥ)
Ξεκινά στην Brzezinka η κατασκευή του Άουσβιτς ΙΙ, ή Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Από τα τρία στρατόπεδα που δημιουργήθηκαν στο Οσβιέτσιμ ως μέρος του συμπλέγματος στρατοπέδων του Άουσβιτς, το Άουσβιτς-Μπίρκεναου διέθετε το μεγαλύτερο πληθυσμό φυλακισμένων. Διαιρούνταν σε εννέα τμήματα που χωρίζονταν μεταξύ τους με ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα και περιπολούνταν από φρουρούς των SS και σκυλιά. Το στρατόπεδο περιελάμβανε τμήματα για γυναίκες, άνδρες, Ρομά (Τσιγγάνους) και οικογένειες που είχαν απελαθεί από το γκέτο του Τερεζίενσταντ. Το Άουσβιτς-Μπίρκεναου έπαιξε κεντρικό ρόλο στο σχέδιο των Γερμανών για την εξολόθρευση των Εβραίων της Ευρώπης. Τέσσερα μεγάλα κτίρια κρεματορίων κατασκευάστηκαν μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου του 1943. Κάθε ένα είχε τρία τμήματα: μια περιοχή έκδυσης, ένα μεγάλο θάλαμο αερίων και κλιβάνους κρεματορίου. Οι δολοφονίες με αέρια συνεχίστηκαν μέχρι τον Νοέμβριο του 1944.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1942
ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ ΙΙΙ
Οι Γερμανοί δημιούργησαν το Άουσβιτς ΙΙΙ, επίσης γνωστό ως Μπούνα ή Μόνοβιτς, στο Monowice για να παρέχει εργάτες που εργάζονται σε καταναγκαστικά έργα για τις εργασίες συνθετικών ελαστικών στην Μπούνα (ιδιοκτησίας της γερμανικής κοινοπραξίας I.G. Farben). Η I.G. Farben επένδυσε περισσότερα από 700 εκατομμύρια μάρκα του Ράιχ (Reichsmarks), δηλαδή περίπου 1,4 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 1942, στο Άουσβιτς ΙΙΙ. Οι κρατούμενοι που επιλέγονταν για καταναγκαστική εργασία καταγράφονταν και σημαδεύονταν με τατουάζ με αριθμούς αναγνώρισης στον αριστερό τους βραχίονα στο Άουσβιτς Ι. Στη συνέχεια υποβάλλονταν σε καταναγκαστική εργασία στο Άουσβιτς ή σε ένα από τα πολλά μικρότερα στρατόπεδα που ήταν προσκείμενα στο Άουσβιτς ΙΙΙ.

27 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1945
Ο ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ ΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΩΝ ΤΟΥ ΑΟΥΣΒΙΤΣ
Ο σοβιετικός στρατός εισήλθε στο Άουσβιτς και απελευθέρωσε τους εναπομείναντες κρατούμενους. Μόνο μερικές χιλιάδες κρατούμενοι παρέμεναν στο στρατόπεδο. Περίπου 60.000 κρατούμενοι, κυρίως Εβραίοι, κατά την απομάκρυνσή του από το στρατόπεδο λίγο πριν την απελευθέρωσή του εξαναγκάστηκαν σε μία πορεία θανάτου. Στη διάρκεια της εξαναγκαστικής εκκένωσης του Άουσβιτς, οι κρατούμενοι υποβλήθηκαν σε βάναυση κακομεταχείριση και πολλοί δολοφονήθηκαν. Φρουροί των SS πυροβολούσαν όποιον έμενε πίσω. Στη διάρκεια της σύντομης λειτουργίας του, σχεδόν 1 εκατομμύριο Εβραίοι σκοτώθηκαν στο Άουσβιτς. Μεταξύ των άλλων θυμάτων περιλαμβάνονται από 70.000 έως 74.000 Πολωνοί, 21.000 Ρομά (Τσιγγάνοι) και περίπου 15.000 Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου.