Η ζωή στα γκέτο
Κατά κανόνα, η ζωή στα γκέτο ήταν αφόρητη. Ο υπερβολικός συνωστισμός αποτελούσε σύνηθες φαινόμενο. Συχνά σε ένα διαμέρισμα ζούσαν πολλές οικογένειες. Τα υδραυλικά παρουσίαζαν βλάβες και τα ανθρώπινα λύματα τα έριχναν στους δρόμους μαζί με τα σκουπίδια. Οι μολυσματικές ασθένειες διαδίδονταν ταχύτατα σε αυτούς τους υπερπλήρεις και ανθυγιεινούς χώρους στέγασης. Οι άνθρωποι ήταν διαρκώς πεινασμένοι. Οι Γερμανοί προσπαθούσαν σκοπίμως να προκαλέσουν τη λιμοκτονία των έγκλειστων στα γκέτο επιτρέποντάς τους να αγοράζουν μικρές μόνο ποσότητες από ψωμί, πατάτες και λίπος. Ορισμένοι ένοικοι διέθεταν κάποια χρήματα ή τιμαλφή που μπορούσαν να ανταλλάσσουν με τρόφιμα που έφταναν στο γκέτο στα κρυφά. Οι υπόλοιποι ήταν αναγκασμένοι να ζητιανεύουν ή να κλέβουν προκειμένου να επιβιώσουν. Κατά τους μακρούς χειμώνες παρουσιάζονταν μεγάλες ελλείψεις σε καύσιμη ύλη για θέρμανση, ενώ πολλά άτομα δεν διέθεταν κατάλληλα ρούχα. Οι άνθρωποι ήταν εξασθενημένοι λόγω της πείνας και της έκθεσής τους στο ψύχος και έτσι αρρώσταιναν εύκολα. Δεκάδες χιλιάδες πέθαναν στα γκέτο από ασθένειες, υποσιτισμό ή το κρύο. Ορισμένα άτομα επέλεξαν την αυτοκτονία για να ξεφύγουν από την απελπιστική ζωή τους.
Κάθε μέρα παιδιά έμεναν ορφανά και πολλά έπρεπε να φροντίζουν τα ακόμη μικρότερα τους παιδιά. Τα ορφανά ζούσαν στους δρόμους, ζητιανεύοντας κομμάτια ψωμί από άλλους που δεν είχαν σχεδόν τίποτα να μοιραστούν. Πολλά πέθαναν από το ψύχος το χειμώνα.
Για να επιβιώσουν, τα παιδιά έπρεπε να είναι πολυμήχανα και χρήσιμα. Μερικές φορές τα μικρά παιδιά στο γκέτο της Βαρσοβίας βοηθούσαν στη λαθραία μεταφορά τροφίμων για τις οικογένειες και τους φίλους τους περνώντας μέσα από στενά ανοίγματα στο τείχος του γκέτο. Αυτό ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο, αφού όσοι πιάνονταν να μεταφέρουν λαθραία τιμωρούνταν αυστηρότατα.
Πολλά νεαρά άτομα προσπάθησαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους παρακολουθώντας σχολικά μαθήματα που οργάνωναν ενήλικες σε πολλά γκέτο. Δεδομένου ότι τα μαθήματα αυτά παραδίδονταν συνήθως στα κρυφά και κατά παράβαση των διαταγών των Ναζί, οι μαθητές έμαθαν να κρύβουν τα βιβλία τους κάτω από τα ρούχα τους όταν έπρεπε, για να μην τους πιάνουν.
Αν και ολόγυρά τους κυριαρχούσε ο θάνατος και τα βάσανα, τα παιδιά εξακολουθούσαν να παίζουν με παιχνίδια. Μερικά είχαν φέρει μαζί τους στο γκέτο την αγαπημένη κούκλα ή το φορτηγάκι τους. Τα παιδιά έφτιαχναν επίσης παιχνίδια χρησιμοποιώντας ό,τι κομμάτια υφάσματος και ξύλου έβρισκαν. Στο γκέτο του Λοτζ, τα παιδιά μετέτρεπαν το πάνω μέρος από τα άδεια πακέτα τσιγάρων σε τραπουλόχαρτα.
Βασικές ημερομηνίες
8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1940
ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΤΟΥ ΛΟΤΖ ΔΙΑΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΟΥΝ ΣΕ ΓΚΕΤΟ
Οι Γερμανοί διατάζουν τη δημιουργία ενός γκέτο στο νοτιοανατολικό τμήμα του Λοτζ. Περισσότεροι από 160.000 Εβραίοι, πάνω από το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού του Λοτζ, αναγκάζονται να στριμωχτούν σε μια μικρή περιοχή της πόλης. Μετά τους Εβραίους της Βαρσοβίας, οι Εβραίοι του Λοτζ αποτελούσαν τη δεύτερη μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα στην προπολεμική Πολωνία. Το γκέτο του Λοτζ αποκόπηκε από την υπόλοιπη πόλη με φράχτη από αγκαθωτό συρματόπλεγμα. Η περιοχή του γκέτο χωριζόταν σε τρία τμήματα από τη συμβολή των δύο μεγάλων οδών, στις οποίες δεν είχε πρόσβαση το γκέτο. Κατασκευάστηκαν πεζογέφυρες που συνέδεαν τα τρία τμήματα του γκέτο. Τα τραμ για τους μη-Εβραίους κατοίκους του Λοτζ διέσχιζαν το γκέτο αλλά δεν επιτρεπόταν να κάνουν στάσεις μέσα στο γκέτο. Οι συνθήκες διαβίωσης στο γκέτο ήταν φρικτές. Το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής δεν διέθετε τρεχούμενο νερό ούτε και σύστημα αποχέτευσης. Τα καταναγκαστικά έργα, ο υπερβολικός συνωστισμός και ο υποσιτισμός ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά της ζωής εκεί.
16 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1942
ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΤΟΥ ΛΟΤΖ ΕΚΤΟΠΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ ΚΕΛΜΝΟ
Αρχίζουν οι εκτοπισμοί από το γκέτο του Λοτζ προς το κέντρο εξόντωσης Κέλμνο. Η γερμανική αστυνομία αναλαμβάνει τις εφόδους εντοπισμού Εβραίων στο γκέτο. Εκατοντάδες Εβραίοι, κυρίως παιδιά, ηλικιωμένοι και άρρωστοι δολοφονήθηκαν επιτόπου κατά τη διάρκεια των εκτοπισμών. Το Σεπτέμβριο του 1942 πάνω από 70.000 Εβραίοι και περίπου 5.000 Ρομά (Τσιγγάνοι) είχαν πλέον εκτοπιστεί στο Κέλμνο, όπου δολοφονήθηκαν σε κινητούς θαλάμους αερίων (φορτηγά με καρότσες που έκλειναν αεροστεγώς που χρησιμοποιούνταν ως θάλαμοι αερίων).
23 ΙΟΥΝΙΟΥ 1944
ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΞΑΝΑΡΧΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΕΚΤΟΠΙΣΜΟ ΑΤΟΜΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΓΚΕΤΟ ΤΟΥ ΛΟΤΖ
Από το Σεπτέμβριο του 1942 έως το Μάιο του 1944 δεν πραγματοποιούνταν μεγάλοι εκτοπισμοί από το Λοτζ. Το γκέτο θύμιζε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Την άνοιξη του 1944 οι Ναζί αποφάσισαν να καταστρέψουν το γκέτο του Λοτζ. Την εποχή εκείνη, το γκέτο του Λοτζ ήταν το τελευταίο στην Πολωνία, με πληθυσμό περίπου 75.000 Εβραίους. Στις 23 Ιουνίου 1944, οι Γερμανοί ξαναρχίζουν τους εκτοπισμούς από το Λοτζ. Περίπου 7.000 Εβραίοι μεταφέρθηκαν στο Κέλμνο όπου και δολοφονήθηκαν. Οι εκτοπισμοί συνεχίστηκαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Το μεγαλύτερο μέρος του εναπομείναντος πληθυσμού του γκέτο εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Το γκέτο του Λοτζ διαλύθηκε.