از میان شواهد و مدارک هولوکاست در نخستین دادگاه نورنبرگ
اهداف دادگاه نظامی بین‌المللی (IMT)، فرای حکم و مجازات بود. طراحان این دادگاه، به طور عامدانه، یک پروندهی عمومی از جنایات هولناکی را که در طول جنگ جهانی دوم از جمله هولوکاست توسط آلمان نازی انجام شده بود جمع‌آوری و ارائه دادند.
وقایع کلیدی
-
1
دادستان‌ها کیفرخواست علیه ۲۲ مقام ارشد نازی را بر اساس هزاران سند و مدرکی تهیه کردند که به دست آلمانی‌ها تهیه و تنظیم شده بودند.
-
2
علاوه بر این اسناد، حضور و شهادت مقامات آلمان نازی در دادگاه نورنبرگ، اطلاعات مهم و ابعادی نهفته از هولوکاست را برملا کرد.
-
3
دادستان‌ها و قضات دادگاه نورنبرگ، اسناد تمام روند دادرسی و مدارک و شواهد جمع‌آوری شده را منتشر کردند تا اطمینان حاصل شود که تاریخ هرگز جنایات نازی‌ها فراموش نخواهد کرد.
«هدفِ دادگاه نورنبرگ صرفاً، یا حتی اصولاً، محکوم کردن رهبران آلمان نازی نبود. من، از همان ابتدا بر این باور بودم که مهمترین هدفِ این دادگاه، ثبت کارنامهی اعمال رژیم هیتلر در تاریخ می‌باشد.
— «رابرت استوری»، از وکلای تیم دادستانی ایالات متحده آمریکا در دادگاه نورنبرگ
دادگاه نظامی بین‌المللی، شناخته‌شده‌ترین دادرسی جنایات جنگی است که پس از جنگ جهانی دوم برگزار شد. این دادگاه رسماً در بیستم نوامبر ۱۹۴۵ در شهر نورنبرگ آلمان آغاز به کار کرد. جلسات دادرسی تا اول سپتامبر ۱۹۴۶ ادامه یافت. یک ماه بعد، در اول اکتبر ۱۹۴۶، حکم دادگاه اعلام شد؛ قضات، ۱۹ تن از متهمان را محکوم و ۳ تن را تبرئه کردند.
با این حال، اهداف دادگاه نظامی بین‌المللی به صدور حکم و اعمال مجازات محدود نمی‌شد. طراحان این دادگاه کوشیدند اسناد و شواهدی را از جنایات خوفناک نازی‌ها در جنگ جهانی دوم، از جمله در مورد هولوکاست، جمع‌آوری و ثبت کنند و در دسترس عموم قرار دهند.
«رابرت جکسون»، دادستان آمریکایی، در گزارشِ ششم ژوئن ۱۹۴۵ خود به رییس‌جمهور آمریکا «ترومن» می‌نویسد:
«اگر کارنامهی این جنبش را روشن و دقیق ننویسیم، نمی‌توانیم آیندگان را سرزنش کنیم که چرا در دورانِ صلح، کلیات اتهاماتی را که ادعا می‌شود در زمان جنگ روی داده، غیر قابل قبول بدانند. ما باید با اتکاء به شواهد باورپذیر، وقایع باورناپذیر را به کرسی بنشانیم.»
بنابراین، از ابتدا، قضات و دادستان‌ها دو وظیفه‌‌ی مجزا را به عهده گرفتند؛ یکی تشخیص جرم یا بی‌گناهی متهمان و دیگری جمع‌آوری اسناد و مدارک لازم با این هدف که جنایات رژیم نازی هرگز انکار و فراموش نشوند.
جمع‌آوری شواهد
دادستان‌های دادگاه نظامی بین‌المللی، آلمانی‌ها را با توسل به گفته‌ها و اظهارات خودشان محکوم کردند. آنها به گفته‌های اشخاص دیگر که ممکن بود جانبدارانه تلقی شوند، اتکاء نکردند. به این ترتیب، آنها، پیش از هر چیز، هزاران سند و مدرکی را که به دست آلمانی‌ها تهیه و تنظیم شده بود، ملاک قرار دادند.
نوزده تیم تحقیقات، صدها هزار سند آلمانی را جمع‌آوری و تحلیل کردند. اسناد مستند و موثق انتخاب شدند و به چهار زبان انگلیسی، فرانسه، آلمانی و روسی که زبان‌های رسمی دادگاه بودند، ترجمه گشتند. تمام این اسناد در اختیار وکلای مدافع و سایر شرکت‌کنندگان در دادگاه قرار گرفتند.
جنایت علیه یهودیان، بخش کوچکی از مجموعه جنایاتی بود که دادستان‌های دادگاه نظامی بین‌المللی به آن پرداختند. با این حال، در جریان دادرسی، بیش از صد سند موثق از سرکوب و قتلعام یهودیان نیز ارائه شد.
یکی از این اسناد، رونوشت سخنرانی «هاینریش هیملر»، در چهارم اکتبر ۱۹۴۳ بود. هیملر از رهبران اساس و پلیس آلمان نازی بود. او، در این سخنان، خطاب به افسران اساس «نابودی یهودیان» را «صفحه‌ای باشکوه از تاریخ ما» می‌خواند که هنوز نوشته نشده است.
سندی دیگر، گزارشی از نیروهای اساس بود که جزیيات روند قتلعام یهودیان در کامیون‌های گاز را شرح می‌داد. «گزارش اشتروپ» نیز از جمله اسنادی بود که در این دادگاه ارائه شد. این آلبوم یادگاری را افسر اساس و پلیس، «یورگن اشتروپ»، درباره‌ی تخریب گتوی ورشو با متن و عکس تنظیم کرده بود.
شاهدان عینی
در جریان دادگاه نورنبرگ، شهادت مقامات آلمانی, جزییات مهم بسیاری را درباره‌ی برنامه‌ی «راه‌حل نهایی»، یعنی قتلعام یهودیان اروپا، ارائه داد.
برای نمونه، ژنرال اساس، «اُتو اُلِندُرف»، از تیرباران جمعی یهودیان در مناطقی که از تصرف شوروی خارج شده و تحت اشغال آلمان نازی بود، سخن گفت. او فرماندهی یکی از یگان‌های «آینزاتس‌گروپن» (Einsatzgruppe D) بود و تصدیق کرد که یگان تحت فرماندهی او، ۹۰ هزار مرد و زن و کودک را طی یک سال قتلعام کرده‌است.
فرماندهی آشویتس «رودولف هوس» نیز قتلعام یهودیان در اتاق‌های گاز آشویتس و در سایر اردوگاه‌های مرگ را تصدیق کرد.
همچنین، در جریان استشهاد دکتر «ویلهلم هوتل»، عضو «اس‌دی» (سازمان اطلاعات اساس)، برای دادگاه روشن شد که شش میلیون یهودی، قربانی جنایات نازی‌ها بوده‌اند. «هوتل» به گفت‌گویش با آدولف آیشمن در اواخر جنگ اشاره می‌کند. آیشمن ریيس «اداره‌ی امور یهودیان» در گشتاپو بود.
فیلم به مثابه مدرک
دادستان‌های دادگاه نظامی بین‌المللی، همچنین، کوشیدند تا جنایات نازی‌ها را با اتکاء به تکه‌های فیلم‌های به دست آمده، مستند کنند. برخی از این فیلم‌ها را خودِ آلمانی‌ها تهیه کرده بودند. برخی را هم متفقین تهیه کرده بودند. برای نمونه، تیم دادستانی، یک فیلم خانگی آلمانی را نشان داد که از رفتار خشن با یهودیان در شهر لویو حکایت داشت. دادستان‌ها همچنین فیلم‌هایی را نیز از اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها که ارتش آمریکا تهیه کرده بود، از جمله تصاویری از آزادسازی اردوگاه‌های کار اجباری، به نمایش گذاشتند. اتحاد جماهیر شوروی نیز فیلمی از آزادسازی اردوگاه‌های مرگ مایدانک و آشویتس تهیه کرده بود که جنایات نازی‌ها در اروپای شرقی را ثبت کرده بود.
حفظ اسناد
در اوایل سال ۱۹۴۶، حتی پیش از آن‌که دادگاه به کار خود خاتمه دهد، ایالات متحده، کتاب «توطئه و تجاوز نازی‌ها» را منتشر کرد. این اثر هشت جلدی، به دلیل رنگ جلد آن، تحت‌عنوان «مجموعه‌‌ی سرخ» شناخته می‌شود. «مجموعه‌‌ی سرخ» خلاصه‌ای از پروندهی قضایی دادستان‌های آمریکا و بریتانیا در دادگاه نظامی بین‌المللی است. اسنادی که در کیفرخواست ارائه شده بود نیز در این مجموعه آمده‌اند؛ از جمله شواهد مربوط به هولوکاست. سردبیران «مجموعه‌‌ی سرخ»، هدف از انتشار آن را افشای جنایات آلمان نازی اعلام کردند تا «هشداری به نسل‌های آینده و نیز تذکری به امروز» باشد.
در پایان محاکمه و پس از اعلام حکم نهایی، دادگاه نظامی بین‌المللی، گزارش رسمیِ جلسات دادرسی را منتشر کرد؛ مجموعه‌ای ۴۲ جلدی، تحت‌عنوان «محاکمهی جنایتکاران اصلی جنگ در دادگاه نظامی بین‌المللی» که به «مجموعه‌‌ی آبی» معروف شد.
ایالات متحده آمریکا، همچنین، خلاصه‌ای نیز از ۱۲ محاکمهی موسوم به «دادرسی‌های متعاقب نورنبرگ» منتشر کرد که به «مجموعه‌‌ی سبز» معروف است.
مورخان هولوکاست، این سه اثر را از جمله مهمترین منابعِ تاریخی درباره‌ی هولوکاست می‌دانند.