یان کارسکی
یان کارسکی، پیام‌رسان تشکیلات زیرزمینی دولت در تبعید لهستان بود. او شواهدی از کشتار گروهی یهودیان اروپا توسط نازی‌ها و گزارش‌های دقیق و هولناکی از جنایات نازی‌ها در گتو ورشو و تبعید یهودیان به اردوگاه‌های مرگ را به متفقین غربی تحویل داد.
وقایع کلیدی
-
1
یان کارسکی، نام مستعار یان کوزیلوسکی بود که در جنبش مقاومت لهستان علیه اشغال آلمان نازی فعالیت داشت.
-
2
در سال ۱۹۴۲، کارسکی، خود شاهد رفتار‌های وحشیانه‌ی آلمان نازی با یهودیان در گتوی ورشو بود. او همچنین در اردوگاه انتقالی ایزبیتسا، به چشم دید که آلمانی‌ها هزاران یهودی را به‌طور فشرده در قطارهایی به سمت اردوگاه‌های مرگ منتقل می‌کردند.
-
3
در سال ۱۹۴۳، کارسکی شواهدی را به متفقین غربی ارائه داد که نشان می‌داد آلمان نازی در حال اجرای کشتار گروهی یهودیان اروپاست. با این حال، رهبران مستقر در لندن و واشنگتن درخواست‌های او را برای اقدام فوری در این خصوص رد کردند.
یان کارسکی در سال ۱۹۱۴ در یک خانواده کاتولیک رومی در شهر ووچ به دنیا آمد. پیش از آغاز جنگ جهانی دوم، او تحصیلات خود را در دانشکده‌ی حقوق به پایان رساند و برای دیپلمات شدن آموزش دید. همچنین دوره‌های آموزشی در دانشکده‌ی افسری نیروهای ذخیره‌ی توپخانه را نیز به اتمام رساند. کارسکی در طول تحصیلات خود و پس از آن، دوره‌های کارآموزی دیپلماتیک و کنسولی را در پست‌های مختلفی در رومانی، آلمان، سوئیس و بریتانیا سپری کرد. در سال ۱۹۳۸، او به بخش کنسولی وزارت امور خارجه‌ی جمهوری لهستان ملحق شد.
شروع جنگ جهانی دوم
جنگ جهانی دوم در سپتامبر ۱۹۳۹ آغاز شد و این رویداد در مسیر حرفه‌ای کارسکی وقفه ایجاد کرد، مسیری که دورنمایی روشن برای او در عرصه‌ی دیپلماسی به تصویر می‌کشید. در آن ماه، آلمان نازی و اتحاد جماهیر شوروی به لهستان حمله و آن کشور را اشغال کردند. بر اساس پیمان آلمان-شوروی که در اوت ۱۹۳۹ منعقد شده بود، آلمان نازی نیمه‌ی غربی لهستان و اتحاد جماهیر شوروی نیمه‌ی شرقی آن کشور را تصرف کردند. در آغاز جنگ، کارسکی به ارتش لهستان پیوست، اما در اواخر ماه سپتامبر به اسارت شوروی درآمد. در دوران اسارت، او نام خانوادگی کارسکی را برای خود انتخاب کرد.
در ماه نوامبر، به‌عنوان بخشی از تبادل زندانیان بین شوروی و آلمان، کارسکی به اسارت آلمان درآمد. آلمانی‌ها او را برای مدت کوتاهی در یک کمپ اسیران جنگی در شهر رادوم نگه داشتند، اما او موفق به فرار شد و از آنجا به ورشو رفت و به جنبش مقاومت زیرزمینی لهستان پیوست.
کارسکی یکی از شاهدان هولوکاست
کارسکی به دلیل تسلط بر جغرافیا، زبان‌های خارجی و حافظه‌ای استثنایی مشهور بود، این امر او را به پیکی کارآمد و مبتکر برای جنبش زیرزمینی لهستان در برابر اشغال آلمان نازی و شوروی تبدیل کرد. در نقش پیک، کارسکی اطلاعات محرمانه را میان مقاومت لهستان و دولت در تبعید مستقر در لندن، مبادله می‌کرد. در اواخر سال ۱۹۴۰، کارسکی در حین انجام مأموریت توسط نیروهای گشتاپو دستگیر و به‌شدت شکنجه شد. وی به دلیل ترس از افشای اسرار زیر شکنجه، تلاش کرد با بریدن مچ دست خود، خودکشی کند. با این‌حال، او به بیمارستان منتقل و سپس با کمک نیروهای مقاومت لهستان موفق به فرار شد.
در اواخر سال ۱۹۴۲، کارسکی به‌طور مخفیانه وارد گتوی ورشو و گتوی ایزبیتسا شد که به‌عنوان گتوی انتقالی برای یهودیانی که به اردوگاه مرگ بلزک فرستاده می‌شدند از آنها استفاده می‌شد. در هر دو گتو، او شاهد شرایط وحشتناک و غیرانسانیی بود که نازی‌ها بر یهودیان تحمیل کرده بودند، شرایطی که باعث مرگ ده‌ها هزار یهودی بر اثر گرسنگی و بیماری شد. در ایزبیتسا، کارسکی در لباس مبدل یک نگهبان، تلنبار شدن هزاران یهودی در واگن‌های باری را مشاهده کرد . او متوجه شد که این قطارها، یهودیان را برای کشتار منتقل می‌کنند.
کارسکی توانست با عبور از اروپای تحت اشغال آلمان، به لندن سفر کند و گزارشی از آنچه دیده بود را به دولت در تبعید لهستان و مقامات ارشد بریتانیا، از جمله آنتونی ایدن، وزیر امور خارجه، ارائه دهد. او در این گزارش، شواهدی را مبنی بر کشتار گسترده‌ی یهودیان اروپایی توسط آلمان نازی ارائه کرد. در ژوئیه‌ی ۱۹۴۳، کارسکی به واشنگتن رفت و با رئیس‌جمهور آمریکا، فرانکلین دلانو روزولت، ملاقات نمود تا به او هم این وقایع را گزارش دهد. او درخواست اقدام فوری برای نجات یهودیان را مطرح کرد. با این حال، رهبران متفقین تاکید کردند که اولویت آنها شکست نظامی آلمان نازی می‌باشد.
در سپتامبر ۱۹۴۳، یان کارسکی به لندن بازگشت و درخواست کرد تا به نیروهای مسلح لهستان در غرب (Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie) بپیوندد. اما دولت در تبعید لهستان، به دلایل مختلف سیاسی، این درخواست را رد کرد. به جای آن، در فوریه‌ی ۱۹۴۴، کارسکی برای انجام مأموریتی در حوزه‌ی روابط عمومی به ایالات متحده بازگردانده شد. در طول این مأموریت، او سخنرانی‌های عمومی ایراد کرد، مقالاتی برای روزنامه‌ها نوشت، و از طریق رادیو به تشریح اشغال لهستان توسط آلمان نازی، فعالیت‌های زیرزمینی لهستان، و وضعیت وخیم یهودیان تحت اشغال نازی‌ها پرداخت.
زندگی در آمریکا
پس از جنگ، کارسکی در ایالات متحده اقامت گزید. در سال ۱۹۴۹ به هیئت علمی دانشگاه جورج‌تاون پیوست و در سال ۱۹۵۲ مدرک دکترای خود را از دانشکده‌ی روابط بین‌الملل این دانشگاه دریافت کرد. کارسکی به‌عنوان استاد در دانشگاه جورج‌تاون فعالیت خود را ادامه داد و تا زمان بازنشستگی در سال ۱۹۸۴ با درجه‌ی «استاد تمام» (Full Professor) به تدریس پرداخت.
کارسکی که به شدت تحت تأثیر تجربیات جنگ و خاطرات هولوکاست قرار داشت، تا پایان عمر خود به‌طور خستگی‌ناپذیری برای ترویج تفاهم میان لهستانی‌ها و یهودیان و گرامیداشت یاد همه‌ی قربانیان نازیسم تلاش کرد. او، علاوه بر دریافت معتبرترین افتخارات مدنی و نظامی لهستان، به شهروندی افتخاری اسرائیل نائل شد و توسط مؤسسه‌ی یاد وشم به‌عنوان «درستکار در میان ملل» شناخته شد.
یان کارسکی در ژوئیه‌ی ۲۰۰۰ در واشنگتن دی سی درگذشت.
سوالات تفکر انتقادی
چه عواملی، از جمله فشارها و انگیزه‌ها، ممکن است یان کارسکی را در تصمیم‌گیری برای تحقیق و ارائه هشدار به کشورهای دیگر در مورد جنایات نازی‌ها هدایت کرده باشد؟
مقامات ارشد بریتانیا و ایالات متحده چه واکنشی به اطلاعات ارائه‌شده توسط یان کارسکی نشان دادند؟
یان کارسکی هنگام هشدار به دولت‌های غربی درباره قتل‌عام یهودیان، با چه خطراتی مواجه بود؟
روزنامه‌نگاران و مقامات، برای تلاش برای هشدار دادن به جهانیان دربارهی قتل‌عام‌ها، با چه خطراتی مواجه‌اند؟