مویشه کرول Moishe Krol

مویشه در یک خانواده‌ی یهودی ییدیش زبان در شهر رادوم به دنیا آمد. این شهر صنعتی به دو دلیل معروف بود: کارخانه‌های تسلیحات که یهودیان نمی‌توانستند در آن کار کنند، و صنعت چرم که حرفه‌ی بسیاری از یهودیان به شمار می‌رفت. مویشه هنگام نوجوانی و پس از پایان تحصیل، به کارآموزی در یک خیاطی زنانه مشغول شد. او گواهینامه خیاطی دریافت کرد و در رادوم ساکن شد.

۱۹۳۳-۳۹: تا سال 1۱۹۳۹، من خیاط ماهری شده بودم و در دوختن لباس زنانه تخصص داشتم. به یاد دارم که سازمان‌های ضدیهودی محلی، پوسترهای یهودستیزانه نصب می‌کردند و از تحریم کسب و کار یهودیان حمایت می‌نمودند. آلمان در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ به لهستان حمله کرد. هفت روز بعد، سربازان آلمانی وارد رادوم شدند.پس از سبعیت‌های پس از حمله‌ی آلمانی‌‌ها، یهودستیزی لهستانی‌ها ناچیز جلوه می‌کرد.

۱۹۴۰-۴۴: در آوریل ۱۹۴۱ مجبور شدم به همراه تمام شهروندان یهودی رادوم در یک گتو زندگی کنم. در سال ۱۹۴۲، آلمانی‌ها من و دیگر خیاطان ماهر را در یکی از مغازه‌های نیروهای اس‌اس به کار گماشتند. در اوت همان سال، آلمانی‌ها بساط دو گتوی رادوم را برچیدند و هزاران نفر را به اردوگاه مرگ تربلینکا تبعید کردند. من و دیگر استادکاران ماهر برای بیگاری انتخاب شدیم و در گتو ماندیم. اما دستگیری یهودیان ادامه یافت. ما کارگران مجانی احساس می کردیم مثل جوجه‌های بیچاره‌ای در مرغدانی منتظر آن هستیم که ناگهان ما را بیرون بکشند و سرمان را ببرند.

دو سال بعد، مویشه به اردوگاه‌های بیگاری آلمان فرستاده شد. او طی یک پیاده روی مرگ در حوالی داخائو به دست سربازان آمریکایی آزاد شد. مویشه پس از جنگ به ایالات متحده مهاجرت کرد.