Medya anlatı
Yahudi Direnişi (Özetlenmiş Makale) - Kimlik Kartları/Tanıklıklar
Chaim Engel
![Chaim Engel [LCID: 1184]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/ecbef048-0a1a-400a-91f8-2212403dba36.gif.pagespeed.ce.e9fpK8dADI.gif "Chaim Engel [LCID: 1184]")
Chaim'in ailesi babasının tekstil dükkânı işlettiği küçük bir kasabadandı. Brudzew'de Yahudi karşıtı katliamlar patlak verdiğinde, Engel ailesi sanayi kenti Lodz'a taşındı. Chaim o zaman 5 yaşındaydı. Lodz'da aynı zamanda laik eğitim veren bir Yahudi okuluna gitti. Ortaokulu bitirmesinin ardından, Chaim amcasının tekstil fabrikasında çalışmaya başladı.
1933–39: Lodz'daki komşularımızın çoğu Yahudi olduğu için, arkadaşlarım da genellikle Yahudiydi. Yetişkin bir erkek olarak, zorunlu askerlik görevime başladım. 1 Eylül 1939'da görevimin bitmesine iki hafta kala Almanlar Polonya'yı işgal etti. Birkaç hafta sonra savaş esiri olarak alıkonuldum. Alman komutanlardan biri benim de Yahudi olduğumu öğrendi. Ancak beni öldürmedi. Zorunlu çalışma için Almanya'ya götürüldüm.
1940–44: Mart 1940'ta Yahudi savaş esirlerinin tümü Polonya'ya döndü. 1942 yazında, Sobibo ölüm kampına sürgün edildim. Ekim 1943'te ise küçük bir esir grubu ayaklanma çıkardı. Nezaretçimizi bıçaklayarak öldürdüm. Her darbede “Bu babam için, bu annem için, bu da öldürdüğün tüm Yahudiler için” diye bağırdım. Bıçak elimden kaydı, ben de yaralandım ve kan içinde kaldım. Kaos ortamı oluştu. Esirlerin çoğu ana kapıdan kaçtı. Bazıları mayına bastı. Bazıları ise pes etmişti ve koşmadı bile. Kız arkadaşımı yakaladım ve ormana doğru kaçtık.
Chaim kız arkadaşı Selma ile ormanda saklandı. Savaştan sonra Chaim ve Selma evlenerek Avrupa ve İsrail'de hayatlarına devam etti. Engels ailesi 1957'de Amerika Birleşik Devletleri'ne yerleşti.
Başka OkumalarRachel Mutterperl Goldfarb
Almanlar 1941’in sonlarına doğru Dokszyce’de bir getto kurmuştu. Rachel 1942’de gettonun tasfiyesi sırasında saklandı ve annesiyle birlikte başka bir gettoya kaçtı. İkinci getto da tasfiye edilirken oradan da kaçtılar. Rachel ve annesi ormanda bir partizan grubuna katıldı. Rachel annesine yemek pişirmede yardım ediyor, ayrıca silahları temizliyordu. Savaş bittiğinde annesiyle birlikte Avrupa’dan ayrılmaya çalıştı. Sonunda 1947’de Amerika Birleşik Devletleri’ne gittiler.
Başka OkumalarAlisa (Lisa) Nussbaum Derman
Lisa dindar bir Yahudi ailenin üç çocuğundan biriydi. Oturduğu şehrin Almanlar tarafından 1939’da işgal edilmesinin ardından Lisa ve ailesi önce Augustow'a, oradan da Slonim'e (Sovyet işgali altındaki Doğu Polonya) taşındı. Alman birlikleri Sovyetler Birliği’nin işgali sırasında Haziran 1941'de Slonim’i ele geçirdi. Almanlar, Slonim’de 1941–1942 arasında açık kalan bir getto kurdu. Lisa sonunda Slonim’den kaçarak önce Grodno’ya, ardından da direniş hareketine katıldığı Vilna’ya gitti. Naroch Ormanı’ndaki üslerinden Almanlarla savaşan bir partizan grubuna katıldı. Sovyet güçleri 1944'te bölgeyi özgürlüğüne kavuşturdu. Holokost’tan kurtulan Doğu Avrupa’dan 250.000 Yahudinin yaptığı Brihah (“göç”, “kaçış”) kapsamında, Lisa ve kocası Aron da Avrupa’dan ayrılmaya çalıştı. Filistin’e giremeyip sonunda Amerika Birleşik Devletleri’ne yerleştiler.
Başka OkumalarChaim Engel
1939'da Chaim'in Polonya ordusundaki görev süresi sona ermek üzereydi ki Almanya Polonya'yı işgal etti. Almanlar Chaim'i tutukladı ve zorunlu çalıştırma için Almanya'ya gönderdi. Chaim daha sonra Yahudi savaş esiri olarak Polonya'ya geri döndü. Son olarak ailesinin geri kalan üyelerinin öldürüldüğü Sobibor kampına sevk edildi. 1943 Sobibor ayaklanması sırasında Chaim gardiyanlardan birini öldürdü. O zamanlarda kız arkadaşı olan, sonraları evleneceği Selma ile kaçtı. Haziran 1944'te Sovyet Kuvvetleri kampa girene kadar çiftçinin birinin yardımıyla saklandılar.
Başka OkumalarChaim Engel
1939'da Chaim'in Polonya ordusundaki görev süresi sona ermek üzereydi ki Almanya Polonya'yı işgal etti. Almanlar Chaim'i tutukladı ve zorunlu çalıştırma için Almanya'ya gönderdi. Chaim daha sonra Yahudi savaş esiri olarak Polonya'ya geri döndü. Son olarak ailesinin geri kalan üyelerinin öldürüldüğü Sobibor kampına sevk edildi. 1943 Sobibor ayaklanması sırasında Chaim gardiyanlardan birini öldürdü. O zamanlarda kız arkadaşı olan, sonraları evleneceği Selma ile kaçtı. Haziran 1944'te Sovyet Kuvvetleri kampa girene kadar çiftçinin birinin yardımıyla saklandılar.
Başka OkumalarChaim Engel
Almanlar 1939'da Polonya'yı işgal ederken Polonya ordusunda askerliğini yapan Chaim'i tutukladı. Chaim'i önce zorunlu çalıştırma için Polonya'ya gönderdiler, ama Yahudi savaş esiri Polonya'ya döndü. Son olarak ailesinin geri kalan üyelerinin öldürüldüğü Sobibor kampına sevk edildi. 1943 Sobibor ayaklanması sırasında Chaim gardiyanlardan birini öldürdü. O zamanlarda kız arkadaşı olan, sonraları evleneceği Selma ile kaçtı. Haziran 1944'te Sovyet Kuvvetleri kampa girene kadar çiftçinin birinin yardımıyla saklandılar.
Başka OkumalarBenjamin (Ben) Meed
Ben, dindar bir Yahudi bir ailenin dört çocuğundan biriydi. Almanya 1 Eylül 1939'da Polonya'yı işgal etti. Almanların Varşova'yı işgal etmesinin ardından, Ben Sovyet işgali altındaki Polonya'ya kaçmaya karar verdi. Ancak kısa sonra Varşova gettosundaki ailesinin yanına dönmeye karar verdi. Ben gettonun dışındaki bir işte çalıştırıldı. Yahudi Mücadele Örgütü'nün üyesi olan ve daha sonradan evleneceği (ZOD) Vladka (Fagele) de dahil olmak üzere, esirlerin gettodan kaçmasına yardım etti. Sonra gettonun dışında saklanarak, Yahudi olmayan bir Polonyalı kılığına büründü. 1943'teki Varşova gettosu ayaklanmasında Ben, getto mücadelecilerini kanalizasyonlardan geçirerek kurtarmak için yeraltı örgütüyle çalıştı ve onları Varşova'nın "Ari" kısmında sakladı. Ben Varşova'nın “Ari” kısmından, ayaklanma esnasında Varşova gettosunun yanmasını izledi. Ayaklanmadan sonra Ben, Varşova'dan Yahudi değilmiş numarası yaparak davranarak kaçtı. Serbest kalmasının ardından babası, annesi ve kız kardeşiyle yeniden bir araya geldi.
Başka OkumalarVladka (Fagele) Peltel Meed
Vladka, Bund'un (Yahudi Sosyalist Partisi) Zukunft gençlik hareketindendi. Varşova gettosunda Yahudi Direniş Örgütü'nün (ZOB) üyesi olarak aktif görev aldı. Aralık 1942'de silah almak ve çocuklarla yetişkinler için kalacak yer ayarlamak üzere Varşova'nın Polonya tarafı Aryan'a kaçak giriş yaptı. Yahudi yeraltı örgütünde, kamplarda, ormanlarda ve gettolarda yaşayan Yahudiler için aktif kurye olarak çalıştı.
Başka OkumalarEsther Raab
Esther Polonya, Chelm'de orta sınıf bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Aralık 1942'de çalışma kamplarından birinden işgal edilmiş Polonya'daki Sobibor ölüm merkezine gönderildi. Sobibor'a gelmesinin ardından, depolar için eşya ayrımı yapmak üzere seçildi. Kampta ölen insanların elbiselerini ve sahip oldukları şeyleri ayırıyordu. 1943 yazı ve sonbaharı sırasında, Ester Sobibor'da ayaklanma çıkarıp kaçmayı planlayan esir grubunun arasındaydı. Leon Feldhendler ve Aleksandr (Sasha) Pechersky grubun liderleriydi. Ayaklanma 14 Ekim 1943'te meydana geldi. Alman ve Ukraynalı gardiyanlar ana kapıya ulaşamayan, bu nedenle mayın tarlasından geçmek zorunda kalan esirlere ateş açtı. Yaklaşık 300 esir kaçmayı başardı. 100'den fazla esir yeniden tutuklandı ve öldürüldü. Ester kaçmayı ve sağ kalmayı başaranlardan bir tanesiydi.
Başka OkumalarYves Oppert
![Yves Oppert [LCID: 1274]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/b2f8024f-a250-4050-9707-ca22c825fed1.gif.pagespeed.ce.wfU-r7sYt4.gif "Yves Oppert [LCID: 1274]")
Yves, annesi 7 yaşındayken vefat ettiği için, Paris Aşkenaz Başkan hahamı olan büyükbabasının yanında büyüdü. Yves sahibi olduğu süper market zinciri sayesinde başarılı bir işadamı oldu. Hırslı bir tırmanıcıydı ve tenis oynamaktan, araba ve motor yarışlarından keyif alırdı. Yetişkin bir erkek olarak, Yves askerliğini Fransa'nın Alp tümeninde yaptı.
1933–1939: 1934'te Yves, Paulette Weill ile evlendi ve çiftin iki çocuğu oldu. Nadine 1935'te, Francelyn ise 1939'da dünyaya geldi. Yves, Fransız ordusu tarafından çağrıldı ve 1938'de Çekoslavakya'daki kriz savaş çıkmasına yol açtığında, beş ay teğmen olarak görev yaptı. Fransa, Eylül 1939'da Almanya'ya karşı savaş ilan ettiğinde, Yves'in yeri değiştirildi.
1940–1944: Almanya Fransa'yı işgal ettiğinde Yves tutuklandı. Kaçtı. Ancak savaşmak için Fransa'da kaldı. Saint-Etienne'deki dükkânın stokunu kullanarak, işgal edilmemiş Vichy Fransa'sında Özgür Fransız Direnişi'ne gıda, battaniye, çadır ve giysi sağlayan levazım birlikleri kurdu. Yahudi çocukların manastırlarda ve çiftliklerde kalmasına ve Kanadalı, Amerikalı paraşütçü askerlerin saklanmasına yardım etti. Yves Savoy'daki direnişin liderliğini yaptı. Müttefikler 1944'te Fransa'ya girdiğinde, Almanlar tarafından yakalandı.
Yves 24 Haziran 1944'te, Etercy'de işkenceye tabi tutuldu ve öldürüldü. Öldüğünde 35 yaşındaydı. Ölümünden sonra kendisine Fransa tarafından Savaş Haçı askerî madalyası ve Onur Nişanı verildi.
Başka OkumalarSchloma Wolf (Willy) Szapiro
![Schloma Wolf (Willy) Szapiro [LCID: 3454]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/52de8728-db7e-456e-a4e6-6df7dc5a64eb.gif.pagespeed.ce.a6dJlXy2gO.gif "Schloma Wolf (Willy) Szapiro [LCID: 3454]")
Ailesi Yahudi olan Willy, 20 yaşında Polonya'dan ayrıldı ve Filistin'e göç etti. Filistin'de İngiliz mandasına son vermek için işçi örgütlerinde aktif bir şekilde görev aldı. Katıldığı eylemler 1 Mayıs 1931'de tutuklanmasına yol açtı. İki yıl hapiste kaldıktan sonra Willy Filistin'den sınır dışı edildi.
1933–1939: 1933'te işçi hareketleri ordusuna katıldığı Avusturya'ya gitti. Avusturya'daki ekonomik darboğaz ordunun davasını hızlandırdı. Dolayısıyla Willy ile arkadaşları polisin yakın takibi altındaydı. 1938'de Almanlar Avusturya'yı işgal ettiğinde, Gestapo Willy'i tutuklamaya çalıştı. Arkadaşlarının yardımıyla Fransa'ya kaçan Willy, iş aramak üzere Paris'e gitti.
1940–1944: 1940 yılının ortasında Willy Paris'te Alman ordusu için giysi dikmeye zorlanan bir kürkçünün yanında iş buldu. Willy işçileri örgütleyerek, sabotaj için eğitti. Birçoğu Almanlar tarafından tutuklandıysa da, Willy daha fazla kişiyi yanına çekerek tutuklamalara cevap verdi. Mayıs 1943'te Willy silahlı direniş örgütü Franc-Tireurs et Partisans'a katıldı. 27 Ekim 1943'te Alman askerî konvoyuna saldırırken tutuklandı. İşkence gördü. Ancak hiçbir zaman direnişçi arkadaşlarının isimlerini vermedi. İnfaz mangası tarafından ölüme mahkum edildi.
21 Şubat 1944 Çarşamba günü infazı gerçekleştirildi.
Başka OkumalarLeo Bretholz
Almanlar 1938’de Avusturya’yı ilhak ettikten sonra Leo kaçmayı denedi. Sonunda Belçika’ya vardı. 1940’ta Fransa’daki St.-Cyprien kampına sürüldü. Ancak kaçtı. Leo 1942’de gizlice İsviçre’ye kaçırıldı. Ancak tutuklanarak tekrar Fransa’ya, bu sefer Rivesaltes ve Drancy kamplarına gönderildi. Trenle Polonya’daki Auschwitz’e götürülürken bir arkadaşıyla birlikte trenden kaçtı. Leo 1943’te Fransız yeraltı örgütüne katıldı. 1947’de Amerika Birleşik Devletleri’ne geldi.
Başka Okumalar