Η Lisa ήταν ένα από τα τρία παιδιά που απέκτησε μια θρησκευόμενη οικογένεια Εβραίων. Μετά την κατάληψη της ιδιαίτερης πατρίδας της από τους Γερμανούς το 1939, η Lisa και η οικογένειά της μετακόμισαν πρώτα στο Augustow και, στη συνέχεια, στο Slonim (στην υπό σοβιετική κατοχή ανατολική Πολωνία). Τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν το Slonim τον Ιούνιο του 1941, κατά τη διάρκεια της εισβολής στη Σοβιετική Ένωση. Στο Slonim, οι Γερμανοί ίδρυσαν ένα γκέτο το οποίο λειτούργησε από το 1941 έως το 1942. Η Lisa τελικά δραπέτευσε από το Slonim και πήγε πρώτα στο Grodno και, στη συνέχεια, στη Βίλνα, όπου εντάχθηκε στο κίνημα της αντίστασης. Συμμετείχε σε μια ομάδα ανταρτών που πολεμούσε τους Γερμανούς από βάσεις στο δάσος Naroch. Οι Σοβιετικές δυνάμεις απελευθέρωσαν την περιοχή το 1944. Στο πλαίσιο του κινήματος Brihah («φυγή», «απόδραση») 250.000 εβραίων επιζώντων του Ολοκαυτώματος από την Ανατολική Ευρώπη, η Lisa και ο σύζυγός της Aron προσπάθησαν να εγκαταλείψουν την Ευρώπη. Μην μπορώντας να εισέλθουν στην Παλαιστίνη, εγκαταστάθηκαν τελικά στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τι έκαναν οι αντάρτες; Στην πραγματικότητα προσπαθούσαν να εμποδίσουν με κάθε δυνατό τρόπο την επέλαση του γερμανικού στρατού. Κόβαμε δέντρα και μπλοκάραμε τους δρόμους. Τοποθετούσαμε νάρκες στις εισόδους, στα μέρη όπου τα, όπου ζούσαν τα μέλη της αντίστασης και αυτό ονομαζόταν αντάρτικο απόσπασμα («otriad»), δηλαδή τα καταλύμματα όπου, όπου ζούσαν οι αντιστασιακοί. Έκοβαν τις τηλεφωνικές γραμμές και μερικές φορές έστηναν ενέδρες, βάζοντας δυναμίτη στους δρόμους ή σε τρένα που κατευθύνονταν προς το μέτωπο. Και, ε, με τον ίδιο τρόπο βοηθούσαμε τους Εβραίους που κρύβονταν στα δάση, καθώς υπήρχαν πολλά νεαρά Εβραιόπουλα, αλλά και ηλικιωμένοι άνθρωποι που το είχαν σκάσει, ή οικογένειες που είχαν αποδράσει πιθανότατα από κάποιο γκέτο, το οποίο είτε καιγόταν είτε του έκαναν «εκκαθάριση» και τους σκότωναν όλους και υπήρχαν και αρκετά παιδιά. Δηλαδή, όχι πολλά σε αριθμό, όχι. Και, ε, βλέπαμε ότι στην αρχή ζούσαν σχεδόν σαν άγριοι, έτρεχαν από μέρος σε μέρος και κρύβονταν, και ποτέ δεν είχαν αρκετό φαγητό, μερικοί από αυτούς μάλιστα πέθαιναν. Όμως, όταν ήρθαμε στα δάση, σιγουρευτήκαμε ότι οι, ε, οι αγρότες θα τους κρύψουν και θα τους προσέχουν, ώστε να είναι ασφαλείς, επειδή απειλήσαμε τους αγρότες ότι, εάν τους συνέβαινε κάτι θα τιμωρούνταν, θα τιμωρούνταν αυστηρά. Και, μπορεί να εκπλαγείτε, όμως μας άκουγαν, επειδή ήξεραν ότι είχαμε δύναμη.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
