لیزا يکی از سه فرزند خانوادهای يهودی مذهبی بود. لیزا و خانوادهاش بعد از اشغال شهرشان توسط آلمانها در ۱۹۳۹، ابتدا به آگوستوف و سپس اسلونیم (در لهستان شرقی تحت اشغال شوروی) رفتند. نیروهای آلمان در ژوئن سال ۱۹۴۱ در جریان حمله به اتحاد جماهیر شوروی، اسلونیم را اشغال کردند. در اواخر ۱۹۴۱ آلمانیها، پس از کشتار هزاران یهودی، مخصوصاً آنهایی که نمیتوانستند کار کنند، در اسلونیم یک گتو بنا کردند. لیزا از اسلونیم فرار کرد و به جنبش مقاومت علیه نازیها پیوست. او به گروه پارتیزانی پیوست که از پایگاههای خود در جنگل ناروچ با آلمانیها مبارزه میکردند. نیروهای شوروی این منطقه را در سال ۱۹۴۴ آزاد کردند. لیزا و آرون همسرش در جنبش بریچکا Brihah ("عزیمت"، "فرار") که طی آن ۲۵۰٬۰۰۰ بازماندهی یهودی هولوکاست اروپای شرقی را ترک کردند، از اروپا راعزیمت کردند. آنها نتوانستند به فلسطین بروند و سرانجام در ایالات متحده سکنی گزیدند.
پارتیزانها چه می کردند؟ آنها عملاً حرکت ارتش آلمان را غیر ممکن میکردند. ما با قطع کردن درختها، جادهها را مسدود میکردیم. ما ورودیهای محل زندگی اعضای گروه مقاومت را مین گذاری میکردیم؛ مکانهایی که واحدها در آن زندگی میکردند، اوترید"بخش ارتش" نامیده میشد. پارتیزانها سیمهای تلفن را قطع میکردند، گاهی اوقات تله درست میکردند، جاده ها را با دینامیت منفجر میکردند؛ آنها همچنین قطارهایی را که به سمت جبهه میرفتند با دینامیت منفجر میکردند. به همین منوال به یهودیانی که در جنگلها مخفی شده بودند کمک میکردیم، آنها بچههای کوچک یا افراد مسن و زنانی بودند که ممکن بود یک فرد از خانواده فرار کرده باشد، یا احتمالاً از گتوهایی که به آتش کشیده شده یا تمام افراد ساکن در آن کشته شده یا گریخته بودند،میآمدند و در بین آنها تعدادی کودک هم وجود داشت. منظورم این است که تعدادشان خیلی زیاد نبود. ما میدیدیم که آنها ابتدا تقریباً مثل وحشیها زندگی میکردند و از جایی به جای دیگر میدویدند و مخفی میشدند، و هیچوقت غذای کافی برای خوردن نداشتند و برخی از آنها حتی جان خود را از دست میدادند. اما وقتی ما به جنگل آمدیم، مطمئن شدیم که کشاورزان از آنها نگهداری کنند و مراقب سلامتی و امنیت آنها باشند، چرا که ما کشاورزان را تهدید کرده بودیم که اگر بلایی بر سر این افراد بیاید، آنها را به شدت تنبیه میکنیم. و ممکن است تعجب کنید، اما کشاورزان به حرف ما گوش میدادند، چون میدانستند قدرت در دست ماست.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.