Το 1939, Σλοβάκοι φασίστες κατέλαβαν το Topol'cany, όπου ζούσε ο Miso. Το 1942, ο Miso μεταφέρθηκε στο υπό σλοβακική διοίκηση στρατόπεδο Novaky και, στη συνέχεια, στο Άουσβιτς. Στο Άουσβιτς, του έκαναν τατουάζ τον αριθμό 65.316, που υποδήλωνε ότι πριν από αυτόν υπήρχαν 65.315 κρατούμενοι σε αυτήν τη σειρά αρίθμησης. Αναγκάστηκε να δουλέψει αρχικά στα έργα Buna και, στη συνέχεια, στον τομέα «Kanada» του Μπίρκεναου, εκφορτώνοντας τα εισερχόμενα τρένα. Στα τέλη του 1944, οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα στη Γερμανία. Ο Miso δραπέτευσε κατά τη διάρκεια μιας πορείας θανάτου από το Landsberg και απελευθερώθηκε από τις δυνάμεις των ΗΠΑ.
Λοιπόν, διασχίζαμε την πύλη υπό τη συνοδεία τους, με μαστιγώματα, ξυλοδαρμούς και σκυλιά να ορμούν επάνω μας. Φτάσαμε σε ένα πελώριο κτίριο κατασκευασμένο από τούβλα. Μας έσπρωξαν...μας έσπρωξαν μέσα στο τεράστιο αυτό τούβλινο κτίριο και εκεί υπήρχαν κρατούμενοι και μέλη των SS που μας έλεγαν τι να κάνουμε. Υπήρχαν τραπέζια, μακριά τραπέζια. Στον πρώτο χώρο, έπρεπε να γδυθούμε, να βγάλουμε όλα τα ρούχα μας. Από πίσω μας υπήρχαν γάντζοι. Περνούσες τα ρούχα σου από ένα κομμάτι σύρμα, τα κρέμαγες, έβγαζες τα παπούτσια σου και τα άφηνες στο πάτωμα. Στη συνέχεια, υπήρχαν οι κουρείς, οι κουρείς του στρατοπέδου που ξύριζαν τα κεφάλια μας, μας έκοβαν τα μαλλιά, ξύριζαν όλο μας το σώμα. Έλεγαν ότι είναι για λόγους υγιεινής. Στη συνέχεια, μας μετέφεραν σε ένα άλλο τραπέζι, όπου γινόταν και το τατουάζ. Λοιπόν, το τατουάζ μάς το έκαναν στον αριστερό πήχη. Υπήρχε ένα άτομο που έτριβε τα χέρια μας με...ένα μικρό κομμάτι με ακάθαρτο οινόπνευμα και ένα άλλο άτομο που είχε τη βελόνα με το μελανοδοχείο και μας χάραζε τους αριθμούς. Λοιπόν, ο αριθμός μου ήταν το 65.316. Αυτό σημαίνει ότι πριν από εμένα υπήρχαν 65.315 άνθρωποι που τους είχαν αριθμήσει, που τους είχαν κάνει τατουάζ πριν από μένα. Μόλις μας έκαναν...μόλις τελείωσαν με το τατουάζ, μας οδήγησαν σε ένα χώρο και μας έδωσαν να φορέσουμε ρούχα, όχι όμως αυτά που φορούσαμε όταν είχαμε πάει εκεί. Μας έδωσαν...μας μοίρασαν μια καφέ τραγιάσκα με ρίγες, ένα σακάκι, ριγέ σακάκι, ένα ριγέ παντελόνι, ένα ζευγάρι ξυλοπάπουτσα και ένα πουκάμισο. Δεν μας έδωσαν κάλτσες ή εσώρουχα. Στον τελευταίο χώρο, όταν μας έδωσαν τη στολή, μας έδωσαν και δύο κομμάτια ύφασμα. Το ύφασμα, θα έλεγα, είχε μήκος περίπου 15 εκατοστά, ίσως 2,5 εκατοστά πλάτος. Και [είχε] ένα αστέρι...είχε το Άστρο του Δαυίδ, που αντιστοιχούσε στον αριθμό που υπήρχε στον αριστερό σου πήχη. Αυτό το έραβες στην αριστερή πλευρά στο στέρνο σου και στο δεξί μπατζάκι του παντελονιού σου. Και το τελευταίο αντικείμενο που μας έδωσαν, που ήταν και το πιο σημαντικό, ήταν ένα στρογγυλό μπολ. Αυτό το μπολ ήταν πηγή ζωής για εμάς. Πρώτον, χωρίς αυτό δεν μπορούσες να πάρεις τις πενιχρές μερίδες φαγητού που μας έδιναν. Και δεύτερον, οι εγκαταστάσεις μπάνιου ήταν σχεδόν ανύπαρκτες.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
