در لهستان پیش از جنگ، شهر لودز پس از ورشو دومین شهر پر جمعیت یهودیان بود. در سپتامبر سال ۱۹۳۹، ارتش آلمان، شهر لودز را اشغال کرد. در اوایل فوریه ۱۹۴۰، آلمانی‌ها در شهر لودز گتویی ایجاد کرده و جمعیتی بیش از ۱۵۰ هزار یهودی را در منطقه‌ای با مساحت حدود یک و نیم مایل مربع (حدود ۲۵۰۰ متر مربع) جمع کردند. در سال ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ تقریباً ۴۰ هزار یهودی از اروپای مرکزی و ۵ هزار کولی مجبور به نقل مکان به این گتو شدند. بین ژانویه و سپتامبر ۱۹۴۲، بیش از ۷۵ هزار نفر از ساکنین این گتو از لودز به ارودوگاه مرگ خلمنو (Chelmno) تبعید شدند. تا بهار سال ۱۸۴۴، لودز آخرین گتوی باقیمانده در لهستان اشغالی توسط آلمان بود. طی آن تابستان، آلمانی‌ها بقیه‌ی یهودیان را تبعید کردند و اغلب آنها را به آشویتس فرستادند.
شهر صنعتی لودز در حدود ۷۵ مایلی جنوب غربی شهر ورشو در لهستان واقع شده است. شهر لودز با جمعیتی حدوداً ۲۲۰ هزار یهودی، پس از ورشو، دومین جامعه‌ی بزرگ یهودی در لهستان پیش از جنگ را تشکیل می‌داد.
ارتش آلمان یک هفته پس از حمله به لهستان در تاریخ ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ لودز را اشغال کرد.
در فوریه ۱۹۴۰ آلمان، گتویی در شمالی‌ترین بخش این شهر ایجاد کرد. بیش از ۱۵۰ هزار یهودی را مجبور کردند به این محل خاص، که در آوریل سال ۱۹۴۰مهر و موم شد نقل مکان کنند.
رئیس شورای یهود که توسط ارتش نازی منصوب شده بود، مردخای خییم رومکوفسکی نام داشت. مسئولان شورای یهود که وظیفه‌ی اجرای فرامین نازی‌ها را بر عهده داشتند با معضلات اخلاقی وحشتناکی روبرو بودند.
رومکوفسکی افراد گتو را به عنوان نیروی کار، در کارخانه‌های سرتاسر گتو سازماندهی کرد.
وی استدلالش این بود که به کار گرفتن یهودیان به عنوان نیروی کار برای تولیدات آلمانی، می تواند مانع نابودی گتوی لودز شود.
در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲، تقریباً ۴۰ هزارنفر از یهودیان اروپای مرکزی نیز به گتوی لودز تبعید شند. ۵ هزار روما یا همان کولی نیز از اتریش به لودز تبعید و در بخش مجزایی از گتو حبس شده بودند.
کار سخت، ازدحام و قحطی و گرسنگی از ویژگی‌های غالب زندگی در گتو بود. بیش از ۲۰ درصد جمعیت گتو در نتیجه مستقیم شرایط سخت زندگی، جان خود را از دست دادند.
در ژانویه ۱۹۴۲،آلمان تبعید گروه‌های بزرگی از یهودیان را از گتوی لودز به اردوگاه مرگ خلمنو آغاز کرد، این اردوگاه ۴۵ مایلی غرب شهر قرار گرفته بود.
یهودیان را در نقاط تجمع در سرتاسر گتو متمرکز و سپس به اجبار آنها را سوار بر قطارهای پرجمعیت می‌کردند.
تا پایان سپتامبر ۱۹۴۲، بیش از ۷۰ هزار یهودی و حدود ۵ هزار کولی به اردوگاه مرگ خلمنو تبعید شدند که اغلب آنها را در کامیون‌های گاز مهروموم شده به قتل رسیدند.
از سپتامبر۱۹۴۲ تا مه ۱۹۴۴، از گتوی لودز که شبیه به یک اردوگاه بزرگ کار بود، هیچ تبعید گسترده‌ای صورت نگرفت.
اکثریت قابل توجهی از افرادی که در گتو زندگی می‌کردند، در کارخانه‌های آلمانی مشغول به کار بودند و تنها جیره‌ی ناچیزی غذا دریافت می‌کردند.
در بهار ۱۹۴۴، آلمان تصمیم به تخریب گتوی لودز گرفت که تا آن زمان تنها گتوی باقیمانده درلهستان بود. در ژوئن و جولای سال ۱۹۴۴ تبعید به خلمنو دوباره از سر گرفته شد.
آلمانی‌ها در ماه آگوست با تبعید حدود ۷۵ هزار یهودی از جمله خییم رومکوفسکی به اردوگاه بیرکناو-آشویتس، تخریب گتو را آغاز کردند.
ارتش شوروی در ماه ژانویه ۱۹۴۵ لودز را آزاد کرد. هنگامی که گتوی لودز هنوز وجود داشت، بیش از ۲۰۰ هزار یهودی به اجبار به این گتو فرستاده شده بودند.
کمتر از هزار یهودی یا از طریق پنهان شدن و در واحدهای کار اجباری از لودز نجات پیدا کردند.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
