عملیات نجات در دانمارک

بیشتر افراد ساکن در اروپای اشغالی نه در نسل کشی هایی که توسط نازی ها صورت پذیرفت نقش فعال داشتند، نه برای کمک به یهودیان و دیگر قربانیان سیاست های نازی ها کاری انجام دادند. در طول هولوکاست، میلیون ها نفر تماشاگرِ خاموشِ دستگیری و تبعید یهودیان، کولیان و دیگر "دشمنان رایش" بودند. بسیاری از این تماشاگران فکر می کردند حوادثی که شاهدش بودند ربطی به آنها ندارد. دیگران نیز از فرط ترس از کمک به دیگران خودداری می کردند. در بسیاری از نقاط، پناه دادن به یهودیان جرم به شمار می رفت و مجازات آن مرگ بود.

به رغم خطرهای موجود، تعداد اندکی از افراد نیز حاضر نشدند که کنار ایستاده و تماشا کنند. این افراد شجاعانه با فراهم آوردن مخفیگاه، مسیرهای مخفی فرار، مدارک هویت جعلی، غذا، پوشاک، پول و حتی گاهی اسلحه به دیگران یاری رساندند.

دانمارک تنها کشور اشغالی بود که در برابر تلاش های رژیم نازی مبنی بر تبعید شهروندان یهودی این کشور، فعالانه مقاومت می کرد. در 28 سپتامبر 1943، دیپلمات آلمانی، گئورگ فردیناند دوکویتس، مخفیانه به نهضت مقاومت دانمارک اطلاع داد که نازی ها در تدارک تبعید یهودیان دانمارکی هستند. دانمارکی ها بلافاصله واکنش نشان داده و به سازماندهی فعالیت هایی در سراسر کشور پرداختند تا یهودیان را به طور قاچاقی از طریق دریا به کشور بی طرف سوئد برسانند. یهودیان پس از اطلاع از برنامه آلمانی ها، شروع به ترک کپنهاگ- که تعداد بسیاری از 8000 یهودی دانمارکی در آن ساکن بودند- و دیگر شهرها با قطار، ماشین و یا پای پیاده کردند. آنها توانستند با کمک مردم دانمارک، مخفیگاه هایی در منازل، بیمارستان ها و کلیساها بیابند. طی دو هفته، ماهیگیران حدود 7200 يهودی دانمارکی و 680 نفر از بستگان غيريهودی آنها را با قایق از آبراه باریکی که دانمارک را از سوئد جدا می کرد عبور داده و به مکان امن رساندند.

عملیات نجات در دانمارک بی نظیر بود، چرا که در سرتاسر کشور صورت گرفت. این عملیات اما به طور کامل موفقیت آمیز نبود. حدود 500 یهودی دانمارکی به گتوی ترزین اشتاد در چکوسلواکی تبعید شدند. با وجود این، حتی از میان این یهودیان نیز به جز 51 نفر، همگی جان سالم به در بردند، زیرا مقامات دانمارکی با ابراز نگرانی درباره سلامت یهودیان تبعید شده، آلمانی ها را تحت فشار قرار دادند. دانمارکی ها ثابت کردند که با حمایت گسترده از یهودیان و مقاومت در برابر سیاست های نازی ها، می شد جان افراد را نجات داد.

روایت های بی شماری درباره افراد شجاعی که در کشورهای دیگر کوشیدند مانع از تلف شدن جان یهودیان به دست نازی ها شوند وجود دارد. حدود 12000 کودک یهودی توسط روحانیان فرانسه نجات یافتند که برای آنان سرپناه تهیه کرده و حتی آنها را به طور قاچاقی به سوئیس و اسپانیا منتقل کردند. تقریباً 20000 یهودی لهستانی توانستند در مخفیگاه های خارج از گتو در ورشو مخفی شوند، چرا که مردم به این افراد در منازل خود پناه می دادند. برخی از یهودیان حتی با کمک مدیر باغ وحش ورشو به نام یان زابینسکی در آن باغ وحش مخفی شدند.

تاریخهای مهم

29 اوت 1943
دولت دانمارک استعفا داد
آلمانی ها در 9 آوریل 1940 دانمارک را اشغال کردند. دانمارک و آلمان توافق کردند که دولت و ارتش دانمارک همچنان به کار خود ادامه دهند. آلمانی ها با وجود اشغال دانمارک، عملیات تبعید از این کشور را آغاز نکردند. در تابستان 1943، با پیشروی نظامی متفقین، فعالیت های نهضت مقاومت دانمارک به صورت خرابکاری و اعتصاب افزایش یافت. اما این اقدامات باعث ایجاد تنش بین نیروهای اشغالگر آلمان و دولت دانمارک شد. در اوت 1943، آلمانی ها به منظور پایان دادن به فعالیت های نهضت مقاومت، درخواست های تازه ای به دولت دانمارک ارائه کردند. دولت دانمارک از برآوردن این درخواست ها خودداری کرد و پس از اینکه این کشور به مدت سه سال تحت اشغال آلمان بود، استعفا داد. آلمانی ها پس از به عهده گرفتن اداره دانمارک سعی کردند برنامه "راه حل نهایی" را با دستگیری و تبعید یهودیان به اجرا بگذارند. مردم دانمارک هم با عملیات نجات در سرتاسر کشور نسبت به این اقدام واکنش نشان دادند.

2 اکتبر 1943
سوئد به یهودیان دانمارک پیشنهاد پناهندگی داد
دولت سوئد در گزارشی به مقامات آلمانی در برلین، به حدود 7000 یهودی ساکن دانمارک پیشنهاد پناهندگی داد. در اواخر سپتامبر 1943، مقامات دانمارکی از برنامه آلمان مبنی بر دستگیری و تبعید یهودیان دانمارکی مطلع شده و پس از هشدار به جمعیت یهودی ساکن در این کشور به آنها توصیه کردند که خود را مخفی کنند. نهضت مقاومت زیرزمینی دانمارک و مردم نیز به طور خودانگیخته به سازماندهی فعالیت هایی در سراسر کشور پرداخته و تلاش کردند که یهودیان را به صورت قاچاقی به ساحل منتقل کنند تا از آنجا با کمک ماهیگیران دانمارکی با قایق به سوئد بروند. در كمتر از سه هفته، دانمارکی ها بيش از 7000 يهودی و حدود 700 نفر از بستگان غيريهودی آنها را با قایق به سوئد رساندند. به رغم تلاشهای مردم دانمارک، حدود 500 یهودی به دست آلمانی ها دستگیر و به گتوی ترزین اشتاد تبعید شدند.

23 ژوئن 1944
یک هیئت نمایندگی دانمارکی از ترزین اشتاد دیدن کردند
یک هیئت نمایندگی دانمارکی همراه با نمایندگان صلیب سرخ بین المللی، از گتوی ترزین اشتاد در بوهمیا دیدن کردند. مقامات اس اس به منظور فریب بازدیدکنندگان و گمراه کردن جهانیان نسبت به رفتار نازی ها با یهودیان، به زیباسازی این گتو پرداختند تا چنین وانمود کنند که ترزین اشتاد محل سکونت خودگردان یهودیان است. 500 زندانی دانمارکی در آنجا، بر خلاف دیگر زندانیان ترزین اشتاد، به اردوگاه های کار اجباری تبعید نشدند و اجازه داشتند که از صلیب سرخ بسته دریافت کنند. در 15 آوریل 1945، زندانیان دانمارکی از این گتو آزاد و به صلیب سرخ سوئد تحویل داده شدند. این امر حاصل مذاکرات نمایندگان دولت سوئد و مقامات نازی بود و به موجب آن زندانیان اسکاندیناویایی در اردوگاه ها، از جمله یهودیان، به یک اردوگاه موقت در شمال آلمان فرستاده شدند. سرانجام این زندانیان به سوئد فرستاده شدند و تا پایان جنگ در آنجا ماندند. از 500 یهودی دانمارکی تبعید شده، حدود 450 نفر جان سالم به در بردند.