Elias (Elya) Grosmann

Elias, kuzeydoğu Slovakya’nın tepelik kırsalındaki küçük bir kasabada doğdu. Ailesi Yahudiydi ve hem Yidiş hem de Macarca konuşulan dindar bir evde büyüdü. Babası işportacılık yapıyor, annesi ise küçük bir bakkaliye işletiyordu. Elias, devlet okullarına gitmesinin yanı sıra, geleneksel Yahudi eğitimi de aldı ve Medzilaborce'daki hahamlık akademisine gitti.

1933–39: Kasaba ahalisinın çoğunluğu Yahudiydi ve Nazi Almanyası’ndan korkuyorlardı. Almanya’nın Mart 1938’de Avusturya’yı (Anschluss) ilhak etmesi bizi paniğe sevk etti. Bir kısmımız Filistin’e gitti ama kasabanın Yahudi lideri, Filistin’de bir Yahudi devleti kurulmasına karşıydı. Ben, kasabadaki birkaç Siyonist’ten biriydim. Slovakya Mart 1939’da kurulunca, Nazi Almanyası’nın müttefiki oldu ve Yahudi karşıtı yasaları kabul ettiler. Tanrı’ya bizi koruması için dua ettik.

1940–44: Slovakya hükümeti, aile işimizi “Aryanlaştırdı” ve geçim kaynağımızı kaybettik. Yirminci doğum günümden sonra Slovak amele taburuna alındım. Bizim tabur, “koşer taburu” olarak biliniyordu. Öbür askerlerle aynı ücreti alıyordum ama silah yerine kürek taşıyordum. Benim işim yol inşasıydı. Zor bir işti ama Ekim 1944’te SS çevremizi sarıp bizi yakalayana kadar güvendeydim. Dört gün sonra Auschwitz’e ulaştım. Orada, gaz odasına gönderilmek yerine köle olarak çalışmak üzere seçildim.

Elias, Ocak 1945’te Flossenbuerg kampına nakledildi ve sonunda 2 Mayıs 1946 günü Dachau yakınlarında Amerikan birlikleri tarafından kurtarıldı. 1947 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti.