Maria Sava Moise

Maria, Doğu Romanya’da, Moldova’nın [Iasi] başkentinde, fakir Çingene anne babanın dört çocuğundan biriydi. Aile, Romanyalıları ve Çingeneleri içeren karma bir mahallede yaşıyordu. Maria, ailesinin, bahçesinde domuz ve birkaç tavuk beslediği bir evde büyüdü. Babası, şarkı söyleyerek ve Moldova kırsallarına dağılmış pek çok şaraphaneden bazılarında çalışarak geçimlerini sağlıyordu.

1933–39: Anne babamın beni okula gönderecek parası yoktu. Geçinmek için kız kardeşim, ağabeyim ve ben, annemin yerel bir şaraphane için üzüm toplamasına yardım ederdik. Mevsimlik bir işti ve haftalık mukaveleler yapardık. Sabah 5’ten akşama kadar çok ağır ve uzun çalışırdık.

1940–44: 16 yaşına girdiğimde Romanyalılar, babamı Sovyetler Birliği’ne karşı savaşması için askere aldı. Ertesi sene Romanya polisi Iasi’li Çingeneleri topladı ve sığır vagonlarına koyup doğuya gönderdi. Transdinyester’de trenden inince yayan olarak bir çiftliğe götürüldük ve yavaş yavaş ölmemiz için açık alanda bırakıldık. Kız kardeşim bu şekilde öldü. Kocam Stefan kaçmayı başardı. Babamın birliği, tesadüfen yakın bir yerde konuşlanmıştı ve 1943 yılının Noel akşamında bir kısmımızı askerî trenle gizlice Romanya’ya götürdü.

Maria, Iasi’deki savaşın geri kalanında sağ kaldı. Savaşın ardından kocasıyla yeniden bir araya geldi ve tekrar Iasi’ye yerleşti.