ماریا ساوا مویشه Maria Sava Moise

ماریا یکی از چهار فرزند یک خانواده‌ی کولی فقیر بود که در پایتخت مولداوی [یاش] در شرق رومانی زندگی می‌کردند. محل زندگی آنها، متشکل از همسایه‌های رومانیایی و همچنین کولی‌ها بودند. در حیاط خانه‌‌ی آنها، یک خوک و تعدادی جوجه نگهداری می‌شد. پدرش با خوانندگی و کارکردن در تعدادی از کارگاه‌های شراب سازی، امرار معاش می‌کرد.

۱۹۳۳-۳۹: والدینم برای فرستادنم به مدرسه استطاعت مالی نداشتند. برای کمک به تامین هزینه‌های زندگی، من، خواهر و برادر بزرگترم به مادرم در جمع آوری انگورها برای کارگاه شراب سازی محلی، کمک می‌کردیم. این کار فصلی بود و قرار داد هفتگي داشتيم. ما از ۵ صبح تا غروب سخت و ساعات طولانی کار می‌کردیم.

۱۹۴۰-۴۴: هنگامی که من۱۶ ساله بودم، پدرم توسط رومانی برای جنگ علیه اتحاد جماهیر شوروی فراخوانده شد. سال بعد، کولی‌های یاش توسط پلیس رومانی جمع آوری و با ماشین مخصوص حمل حیوانات به شرق فرستاده شدند. هنگامی که در ترانس‌نیستریا پیاده شدیم، به مزرعه‌ای برده شده و در زمین‌های باز رها شدیم تا آرام آرام بمیریم. این چنین بود که خواهرم مرد. شوهرم، استفان، توانست فرار کند. برحسب تصادف، یگان پدرم در آن نزدیکی مستقر شد و در شب سال نو ۱۹۴۳، او توانست تعدادی از ما را به صورت قاچاقی، با قطار پیاده نظام، به رومانی بازگرداند.

ماریا بقیه‌ی جنگ را در یاش سپری کرد. بعد از جنگ، او و همسرش به هم پیوستند و در یاش ساکن شدند.