گتوهای یهودی در لهستان تحت اشغال آلمان

میلیون ها یهودی در اروپای شرقی زندگی می کردند. پس از تهاجم آلمان به لهستان در سال 1939، بیش از دو میلیون یهودی لهستانی زیر سلطه آلمانی ها قرار گرفتند. پس از تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی در ژوئن 1941، چندین میلیون یهودی دیگر نیز زیر سلطه نازی ها قرار گرفتند. آلمانی ها در صدد آن بودند که به منظور کنترل این جمعیت یهودی نسبتاً بزرگ، آنها را وادار به سکونت در بخش های معین در شهرهای بزرگ و کوچک کنند که نازی ها آن را "گتو" یا "محله یهودی نشین" می نامیدند. در مجموع، آلمانی ها دست کم 1000 گتو در سرزمین های اشغالی دایر کردند. بزرگترین گتو در ورشو، پایتخت لهستان قرار داشت که حدود نیم میلیون یهودی در آن محبوس بود.

تعداد زیادی گتو در شهرهای بزرگ و کوچکی برپا شد که جمعیت یهودیان قبلاً در آن تمرکز یافته بودند. یهودیان و همچنین برخی از کولیان نیز از مناطق اطراف و اروپای غربی به گتوها آورده شدند. بین اکتبر و دسامبر 1941، هزاران یهودی آلمانی و اتریشی به گتوهای واقع در اروپای شرقی منتقل شدند. آلمانی ها اغلب قدیمی ترین و ویران ترین بخش های شهرها را برای گتوها مشخص می کردند. آنها گاه مجبور می شدند برای اسکان خانواده های یهودی، ساکنان غیریهودی را از ساختمان ها بیرون کنند. بسیاری از گتوها با سیم خاردار یا دیوار محصور شده بودند و پلیس محلی، پلیس آلمان و نیروهای اس اس در ورودی آنها نگهبانی می دادند. در طول ساعات حکومت نظامی در شب، ساکنان مجبور به ماندن در آپارتمان های خود بودند.

در شهرهای لودز و ورشو در لهستان، خطوط تراموا از وسط گتو عبور می کرد. کارگران به جای تغییر مسیر این خطوط، اطراف آنها را حصار کشیدند و پلیس در این مناطق مراقب بود تا از فرار یهودیان با تراموا جلوگیری کند. طی روزهای هفته، مسافران خارج از گتو از این ترامواها برای رفتن به سر کار استفاده می کردند و برخی از افراد نیز برای گردش روزهای یکشنبه سوار آن می شدند تا فقط به زندانیان گتو خیره شوند و آنان را مسخره کنند.

تاریخهای مهم

12 اکتبر 1940
به یهودیان ورشو دستور داده شد به گتوها بروند
آلمانی ها خبر احداث یک گتو در ورشو را اعلام کردند. به تمام ساکنان یهودی ورشو دستور داده شد به محل تعیین شده نقل مکان کنند. گتوی ورشو در نوامبر 1940 محصور و از بقیه شهر جدا شد. ساخت یک دیوار به ارتفاع بیش از 10 پا با سیم خارداری بر فراز آن آغاز شد. آلمانی ها به دقت از محدوده این گتو مراقبت می کردند تا از رفت و آمد بین آن و بقیه شهر ورشو جلوگیری کنند. گتوی ورشو به لحاظ مساحت و جمعیت، بزرگترین گتو به شمار می رفت. بيش از 350000 يهودی- حدود 30 درصد از جمعيت ورشو- در تقریباً 2.4 درصد از کل مساحت این شهر محبوس شدند.

22 ژوئیه 1942
یهودیان ورشو به مرکز کشتار تربلینکا تبعید شدند
بین 22 ژوئیه و اواسط سپتامبر 1942، بیش از 300000 نفر از گتوی ورشو تبعید شدند: افزون بر 250000 نفر از آنها به مرکز کشتار ترزین اشتاد تبعید شدند. تبعیدشدگان را به اجبار به "محل جمع آوری یهودیان" می بردند که به خط آهن ورشو-مالکینیا متصل بود. آنها را در واگن های باری روی هم می ریختند و اکثرشان را از طریق مالکینیا به تربلینکا می بردند. اکثریت قاطع این تبعید شدگان به محض ورود به تربلینکا کشته می شدند. در ماه سپتامبر و پایان تبعید دسته جمعی سال 1942، فقط 55000 نفر یهودی در این گتو باقی مانده بودند.

19 آوریل 1943
مبارزان یهودی گتوی ورشو در برابر آلمانی ها مقاومت کردند
آلمانی ها تصمیم به نابودسازی گتوی ورشو گرفتند و از تبعیدهای جدید در آوریل 1943 خبر دادند. از سرگیری تبعیدها به یک شورش مسلحانه در این گتو منجر شد. بسیاری از مردم ساکن در این گتو، از معرفی خود برای تبعید امتناع کردند. تعداد زیادی از آنان در پناهگاه های زیرزمینی و مخفیگاه های از پیش آماده شده خود را از آلمانی ها پنهان کردند. مبارزان یهودی در خیابان ها و از پناهگاه های مخفی با آلمانی ها جنگیدند. آلمانی ها گتو را به آتش کشیدند تا مردم را وادار به خروج از مخفیگاه های خود کنند؛ آنها محوطه این گتو را به تلی از خاک تبدیل کردند. در 16 ماه مه 1943، این جنگ پایان پذیرفت. هزاران نفر کشته و بیشتر جمعیت این گتو به اردوگاه های بیگاری تبعید شدند. شورش گتوی ورشو، بزرگترین و مهمترین شورش یهودیان و نخستین شورش شهری در اروپای تحت اشغال آلمان بود.