Πορτρέτο της Irena Sendler, μέλους του Żegota

Πορτρέτο της Irena Sendler στη Βαρσοβία, Πολωνία, περίπου το 1939.

Η Irena Sendler (Sendlerowa) ήταν συνιδρύτρια και μέλος του Συμβουλίου Βοήθειας προς τους Εβραίους (με την κωδική ονομασία «Żegota»). Η Żegota ήταν μια μυστική οργάνωση για τη διάσωση Πολωνών και Εβραίων στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Πολωνία. Η οργάνωση  Żegota, με την υποστήριξη της εξόριστης πολωνικής κυβέρνησης, συντόνιζε τις προσπάθειες για τη διάσωση των Εβραίων από τις ναζιστικές διώξεις και δολοφονίες. Έδρασε από το 1942 έως το 1945. 

Η Irena Sendler (1910–2008) εργαζόταν ως κοινωνική λειτουργός στη Βαρσοβία όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος το 1939. Αφού οι Ναζί ανάγκασαν τους Εβραίους της Βαρσοβίας να μετακομίσουν στο γκέτο το φθινόπωρο του 1940, η Sendler χρησιμοποίησε τη θέση της και το προπολεμικό δίκτυο για την προμήθεια τροφίμων και την παροχή οικονομικής βοήθειας στους Εβραίους. Στις αρχές του 1943 η Sendler είχε ενταχθεί στην Żegota. Τα μέλη της Żegota εξασφάλισαν κρυψώνες για τους Πολωνούς Εβραίους και παρείχαν χρήματα, τρόφιμα, πλαστά έγγραφα ταυτότητας και ιατρική βοήθεια σε όσους βρίσκονταν υπό τη φροντίδα τους.

Η Sendler, με το ψευδώνυμο «Jolanta», βοήθησε να διαφύγουν κρυφά εκατοντάδες εβραιόπουλα από το γκέτο της Βαρσοβίας. Βρήκε για αυτά κρυψώνες σε ορφανοτροφεία, μοναστήρια, σχολεία, νοσοκομεία και ιδιωτικές κατοικίες. Η Sendler εξασφάλισε σε κάθε παιδί νέα ταυτότητα, καταγράφοντας προσεκτικά σε κωδικό τα αρχικά τους ονόματα και τις τοποθεσίες όπου βρίσκονταν, έτσι ώστε οι επιζώντες συγγενείς να μπορούν να τα βρουν μετά τον πόλεμο. Το φθινόπωρο του 1943, λίγες μόνο μέρες αφότου η Sendler διορίστηκε επικεφαλής του παιδικού τμήματος της  Żegota, συνελήφθη από τη Γκεστάπο (γερμανική μυστική κρατική αστυνομία). Η Gestapo τη χτύπησε βάναυσα και τη βασάνισε. Ωστόσο, η Sendler δεν αποκάλυψε ποτέ τα ονόματα των παιδιών ή των συναδέλφων της. Αφέθηκε ελεύθερη αργότερα από τη φυλακή της Γκεστάπο χάρη σε μια δωροδοκία που σχεδιάστηκε από τους συντρόφους της για να τη σώσουν. Παρά τους κινδύνους, η Sendler συνέχισε να συνεργάζεται με το Żegota με νέο ψευδώνυμο. 

Η Irena Sendler επέζησε του πολέμου. Το 1965 το Yad Vashem ανακήρυξε τη Sendler «Δίκαιη των Εθνών».