1939'da Chaim'in Polonya ordusundaki görev süresi sona ermek üzereydi ki Almanya Polonya'yı işgal etti. Almanlar Chaim'i tutukladı ve zorunlu çalıştırma için Almanya'ya gönderdi. Chaim daha sonra Yahudi savaş esiri olarak Polonya'ya geri döndü. Son olarak ailesinin geri kalan üyelerinin öldürüldüğü Sobibor kampına sevk edildi. 1943 Sobibor ayaklanması sırasında Chaim gardiyanlardan birini öldürdü. O zamanlarda kız arkadaşı olan, sonraları evleneceği Selma ile kaçtı. Haziran 1944'te Sovyet Kuvvetleri kampa girene kadar çiftçinin birinin yardımıyla saklandılar.
Başka Okumalar1939'da Chaim'in Polonya ordusundaki görev süresi sona ermek üzereydi ki Almanya Polonya'yı işgal etti. Almanlar Chaim'i tutukladı ve zorunlu çalıştırma için Almanya'ya gönderdi. Chaim daha sonra Yahudi savaş esiri olarak Polonya'ya geri döndü. Son olarak ailesinin geri kalan üyelerinin öldürüldüğü Sobibor kampına sevk edildi. 1943 Sobibor ayaklanması sırasında Chaim gardiyanlardan birini öldürdü. O zamanlarda kız arkadaşı olan, sonraları evleneceği Selma ile kaçtı. Haziran 1944'te Sovyet Kuvvetleri kampa girene kadar çiftçinin birinin yardımıyla saklandılar.
Başka OkumalarAlmanlar 1939'da Polonya'yı işgal ederken Polonya ordusunda askerliğini yapan Chaim'i tutukladı. Chaim'i önce zorunlu çalıştırma için Polonya'ya gönderdiler, ama Yahudi savaş esiri Polonya'ya döndü. Son olarak ailesinin geri kalan üyelerinin öldürüldüğü Sobibor kampına sevk edildi. 1943 Sobibor ayaklanması sırasında Chaim gardiyanlardan birini öldürdü. O zamanlarda kız arkadaşı olan, sonraları evleneceği Selma ile kaçtı. Haziran 1944'te Sovyet Kuvvetleri kampa girene kadar çiftçinin birinin yardımıyla saklandılar.
Başka OkumalarEsther Polonya, Chelm'de orta sınıf bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Aralık 1942'de çalışma kamplarından birinden işgal edilmiş Polonya'daki Sobibor ölüm merkezine gönderildi. Sobibor'a gelmesinin ardından, depolar için eşya ayrımı yapmak üzere seçildi. Kampta ölen insanların elbiselerini ve sahip oldukları şeyleri ayırıyordu. 1943 yazı ve sonbaharı sırasında, Ester Sobibor'da ayaklanma çıkarıp kaçmayı planlayan esir grubunun arasındaydı. Leon Feldhendler ve Aleksandr (Sasha) Pechersky grubun liderleriydi. Ayaklanma 14 Ekim 1943'te meydana geldi. Alman ve Ukraynalı gardiyanlar ana kapıya ulaşamayan, bu nedenle mayın tarlasından geçmek zorunda kalan esirlere ateş açtı. Yaklaşık 300 esir kaçmayı başardı. 100'den fazla esir yeniden tutuklandı ve öldürüldü. Ester kaçmayı ve sağ kalmayı başaranlardan bir tanesiydi.
Başka OkumalarTomasz Yahudi bir ailenin çocuğu olarak Izbica'da dünyaya geldi. Eylül 1939'da savaşın başlamasının ardından, Almanlar Izbica'da bir getto kurdu. Tomasz'ın garajdaki işi başlangıçta kendisini gettodaki toplamalardan korudu. 1942'de sahte belgeleri kullanarak, Macaristan'a kaçmayı denedi. Yakalandı ama Izbica'ya dönmeyi de başardı. Nisan 1943'te, Tomasz ve ailesi Sobibor'a gönderildi. Tomasz, Sobibor ayaklanması sırasında kaçtı. Saklandı ve Polonya yeraltı dünyasında kurye olarak çalıştı.
Başka OkumalarSelma, Yahudi bir anne babanın dört çocuğunun en küçüğüydü. Selma 7 yaşındayken ailesiyle birlikte, anne babasının küçük bir otel işlettiği Zwolle kasabasına taşındı. Almanlar, 1940’ta Hollanda’yı işgâl edince otele el koydu. Aile, kasabanın fakir Yahudi kesiminde yaşamak zorunda kaldı. Selma saklanmaya çalıştı ancak ihanete uğradı ve Westerbork kampına gönderildi. Nisan 1943’te giysi tasnif bölümünde çalıştığı Sobibor’a sürüldü. Burada mahkûmlar yiyecek ve değerli eşyalar aşırıyor, Almanların kullanmaması için giysilere zarar veriyordu. Selma, bir mahkûm ayaklanması planlamasına yardımcı olan müstakbel kocası Chaim ile tanıştı. İsyan başlayınca kaçtılar ve bir samanlıkta saklanmak için giysilerden aldıkları bir miktar parayı kullandılar. Şiddetli Yahudi karşıtlığı nedeniyle savaştan sonra Polonya’dan ayrıldılar. Önce 1945’te Hollanda’ya, oradan 1951 yılında İsrail’e ve sonunda 1957’de Amerika Birleşik devletlerine gittiler.
Başka OkumalarEsther Polonya, Chelm'de orta sınıf bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Aralık 1942'de çalışma kamplarından birinden işgal edilmiş Polonya'daki Sobibor ölüm merkezine gönderildi. Sobibor'a gelmesinin ardından, depolar için eşya ayrımı yapmak üzere seçildi. Kampta ölen insanların elbiselerini ve sahip oldukları şeyleri ayırıyordu. 1943 yazı ve sonbaharı sırasında, Ester Sobibor'da ayaklanma çıkarıp kaçmayı planlayan esir grubunun arasındaydı. Leon Feldhendler ve Aleksandr (Sasha) Pechersky grubun liderleriydi. Ayaklanma 14 Ekim 1943'te meydana geldi. Alman ve Ukraynalı gardiyanlar ana kapıya ulaşamayan, bu nedenle mayın tarlasından geçmek zorunda kalan esirlere ateş açtı. Yaklaşık 300 esir kaçmayı başardı. 100'den fazla esir yeniden tutuklandı ve öldürüldü. Ester kaçmayı ve sağ kalmayı başaranlardan bir tanesiydi.
Başka Okumalar![Jacob Unger [LCID: 2578]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/cec59535-2a8b-4fd2-bd30-acf05cf06883.gif "Jacob Unger [LCID: 2578]")
Jacob, Erna Schumer’le tanışıp evlendiğinde Almanya’nın Essen şehrinde yaşıyordu. Karısı da kendisi gibi dindar bir Yahudi aileden geliyordu. Çiftin iki çocuğu oldu. 1923 yılında doğan Max ve 1925 yılında doğan Dora. Jacob, toptancılık yapıyor, akşamları da öğrencilere İbranice dersleri veriyordu.
1933–39: 1933 yılında Hitler iktidara gelince Jacob, ailesinin oraya taşınma ihtimalini araştırmak üzere Amsterdam’a gitti. Ancak Erna, Essen’de yaşayan üç kız kardeşini bırakmak istemiyor. Ayrıca Almanya’da kalırlarsa ailesinin güvende olacağını düşünüyordu. Ülke çapındaki kıyımların (Kristal Gece, Kırık Camlar Gecesi) ardından Unger ailesi, Kasım 1938’de Hollanda’ya kaçtı. Burada beş kuruşsuz mülteciler olarak kalan Unger ailesi bölündü. Max ve Dora, Yahudi örgütlerin himayesine bırakıldı.
1940–44: Almanlar, Mayıs 1940’ta Hollanda’yı işgal etti. Erna ve Jacob, üç yıl boyunca saklanarak hayatta kaldı. 17 Nisan 1943 günü Hollanda’daki Westerbork geçici kampına gönderildiler ve yedi gün sonra Polonya’daki Sobibor imha kampına sürüldüler.
Jacob, 1943 yılında Sobibor’da gaz verilerek öldürüldü. 72 yaşındaydı.
Başka Okumalar![Tomas Kulka [LCID: 6742]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/2f495a84-c24b-4f28-9ad5-d05345342257.gif "Tomas Kulka [LCID: 6742]")
Tomas'ın ailesi Yahudiydi. Babası Robert, Kukla Olomouc'un Moravian kasabasında işadamıydı. Annesi Elsa Skutezka ise, Moravia'nın başkenti Brnolu bir tuhafiyeciydi. Çift iyi bir eğitim görmüştü. Çekçe ve Almanca biliyorlardı. 1933'te evlenerek Robert'ın Olomouc'taki memleketine yerleştiler.
1933–1939: Evlilikten bir yıl, bir gün sonra Tomas dünyaya geldi. Tomas 3 yaşındayken, büyükbabasının vefatı üzerine Kulka ailesi annesinin memleketi Brno'ya taşındı. 15 Mart 1939'da, Tomas'ın beş yaşına girmesine haftalar kala Almanlar, Brno da dahil olmak üzere, Bohemya ve Moravya'yı işgal etti.
1940–1942: 2 Ocak 1940'ta büyükannesi ve ebeveynleriyle birlikte Tomas, Almanlar tarafından evlerinden tahliye edildi. Aile şirketini kurtarmayı uman Tomas'ın babası, Brno'da kalmalarına karar verdi. Yahudi olduğu için, Tomas’ın okula gitmesine izin verilmedi. Bir yıl sonra Tomas'ın ailesi, şirketi Alman vatandaşı birine, o zamanın parasıyla 10 dolardan daha az eden 200 Çekoslovakya kronuna, sattı. 31 Mart 1942'de Kukla ailesi Çekoslovakya'nın batısındaki Theresienstadt gettosuna nakledildi.
9 Mayıs 1942'de Tomas gaz odasında öldürüldüğü Sobibor toplama kampına götürüldü. Öldürüldüğünde 7 yaşındaydı.
Başka Okumalar![Ema Schwarzova Skutezka [LCID: 6717]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/6407169f-9d55-4035-8ab4-23b70623f77f.gif "Ema Schwarzova Skutezka [LCID: 6717]")
Dindar Yahudi bir ailenin iki çocuğundan biri olarak dünyaya gelen Ema, küçük bir Moravya kasabası olan Lomnice’de büyüdü. Annesi market işletiyordu. 1901’de Ema, marketin düzenli müşterilerinden Eduard Skutecky ile evlendi. Çift, Brno şehrine yerleşti ve üç çocuğunu burada büyüttü. Eduard, bir nakliye şirketi işletiyordu.
1933–39: 1933’te Ema'nın üç çocuğu büyümüş ve yanlarından taşınmıştı. Dört yıl sonra kocası vefat etti. Ema, en büyük kızı Elsa’nın yanına taşındı. Elsa ve kocası, Skutezka ailesinin nakliye şirketini işletiyordu. Mart 1939’da Almanlar, Bohemya ve Moravya’yı işgal etti. Brno, Alman egemenliğine girdi. Almanlar, Yahudi nüfusa derhal kısıtlamalar uyguladı.
1940–42: 2 Ocak 1940’ta Ema, kızı Elsa, damadı ve torunu, Yahudi olduklarından evlerinden çıkarıldı. Aynı kış Ema'nın daha genç diğer iki çocuğu Filistin’e [Yishuv] göç etmeyi başardı. Bir yıl sonra Elsa, aile şirketini Alman vatandaşı birine, o zamanın parasıyla 10 dolardan daha az eden 200 Çekoslovakya kronuna sattı. 31 Mart 1942’de Ema ve kızının ailesi, Çekoslovakya’nın batısındaki Theresienstadt gettosuna nakledildi.
Ema, 9 Mayıs 1942’de Sobibor imha kampına gönderildi ve gaz odasında can verdi. 65 yaşındaydı.
Başka Okumalar![Eva Brigitte Marum [LCID: 5383]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/88cf18f7-dae1-4fad-8a13-9008460564fb.gif "Eva Brigitte Marum [LCID: 5383]")
Eva Brigitte, Güneybatı Almanya’da Ren Nehri kıyısında bir eyalet olan Baden’in başkentinde yaşayan Alman Yahudisi bir ailenin üç çocuğundan en küçüğüydü. Arkadaşları ve sınıf arkadaşları arasında Brigitte, ailesince de "Brix" olarak çağrılan Eva, laik bir ailede büyüdü ve devlet okullarına gitti. Babası Sosyal Demokrat Parti’nin yerel bir lideriydi.
1933–39: 1933’te Naziler Marum ailesinin evine gelerek Eva'nın babasını etkin bir Nazi karşıtı olduğu için tutukladı. İki ay sonra, bir anda babasını sokaklarda açık bir kamyonda "teşhir edilirken" ve toplama kampına götürülürken, halk tarafından aşağılanırken gördü. Bundan sonra Eva okulda kalmayı reddetti. Babası öldürüldükten sonra, Nisan 1934’te annesiyle birlikte Fransa’ya göç etti.
1940–43: Fransızlar Eva’yı düşman yabancılar için kurulan bir tutuklama kampından kurtardı. Ancak Almanlar Fransa’yı 1940’ta bozguna uğrattığında durum kötüleşti. 1941’de Eva'nın kız kardeşi kendisi, Eva ve annesi için Amerika’ya gitmek üzere vapur bileti ve çıkış vizeleri almıştı. Ancak Eva dokuz aylık hamile olduğundan, gemi yetkilileri onu gemiye almadı. Bebeğinin babası tarafından terk edilmiş ve tek başına olan Eva, bebeği Marseille’de dünyaya getirdi. Oğluna bakamadığı için onu bir yaşındayken, Limoges’deki bir mülteci Yahudi çocuk yurduna yerleştirdi.
Ocak 1943’te Güney Fransa’daki bir toplama sırasında yakalanan Brigitte, Sobibor’a sürüldü ve orada öldü. Oğlu hayatta kaldı ve 1945’te Filistin’e götürüldü.
Başka Okumalar![Erna Schumer Unger [LCID: 3925]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/05763a47-6e81-4048-93c7-be278950b556.gif "Erna Schumer Unger [LCID: 3925]")
Erna, dört kız kardeşten ikincisiydi. Dindar Yahudi ailesi, 1905 yılında Erna 21 yaşındayken Almanya'nın Essen şehrine taşındı. Erna yirmili yaşlarında evlendi. Ancak çiftin hiç çocuğu olmadı ve Erna'nın eşi vefat etti. Erna birkaç yıl dul kaldıktan sonra bir tüccar olan Jacob Unger ile evlendi ve çiftin Max ve Dora adlı iki çocuğu oldu.
1933–39: 1933'te Hitler Alman şansölyesi olduğunda Jacob, Amsterdam'a giderek ailesinin oraya yerleşip yerleşemeyeceğini araştırdı. Ancak Erna çok yakın olduğu kız kardeşlerinden ayrı kalamadı. Bu nedenle Jacob da Essen'e geri döndü. 1938 Kasımında ülke çapında yaşanan mezalim nedeniyle Unger ailesi Amsterdam'a kaçtı. Şehirde, evsiz kalan bazı Yahudi sığınmacılar gibi çocukları da Yahudi kuruluşların koruması altına alındı.
1940–44: Almanlar 1940 yılının Mayıs ayında Hollanda'yı işgal etti. İşgalden sonra Erna ve Jacob saklandılar. Üç yıl sonra yerleri bulundu ve tutuklandılar. Bu olayın nasıl gerçekleştiğiyle ilgili ayrıntılar bilinmiyor. 17 Nisan 1943'te Erna ve Jacob, Hollanda'daki Westerbork aktarma kampına gönderildi. Yedi gün sonra Polonya'daki Sobibor imha kampına gönderildiler.
Erna 1943 yılında Sobibor'da hayatını kaybetti. 59 yaşındaydı. Aileden bir tek 1940'ta diğer Yahudi sığınmacılarla birlikte İngiltere'ye kaçırılmış olan Dora hayatta kalmıştı.
Başka Okumalar![Grietje Polak [LCID: 3777]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/fa4f05ce-d0d1-429d-a4a6-cf123befac70.gif "Grietje Polak [LCID: 3777]")
Grietje, Amsterdam'da yaşayan geniş, dindar bir Yahudi ailede dünyaya geldi. 20'li yaşların ortasındayken bir muhasebeci olan Frederik Polak ile evlendi. Polak ailesinin Jacob adında bir oğlu ve Julia, Betty ve Liesje adında üç kızı vardı. Sıradan bir mahalledeki bir evin ikinci katında yaşıyorlardı.
1933–39: Evde bir Yahudi göreneği ortamı oluşturmak Grietje ve eşi için önemliydi. Sebt ve Yahudi bayramlarını dört çocuklarıyla birlikte kutlamayı severlerdi. Grietje bir Yahudi ilkokulunda stenografi ve kanaviçe öğretiyor ve çocuklarla birlikte çalışmayı seviyordu.
1940–43: Almanların 1940'ta Hollanda'yı işgal etmesinden sonra Grietje'nin eşinin muhasebe şirketi Amsterdam'dan gelen Yahudileri "kayıt altına almak" için mesai yapmaya başladı. Almanlar tüm Yahudilerin listelenmesini istiyordu. 1942'de Hollandalı Yahudiler sürülmeye başladılar. Ancak Grietje ve eşi, 1943 Haziran'ına kadar sürülmediler. Çünkü Frederik'in işyeri, Almanlar tarafından çeşitli işler için kullanılıyordu. Polak ailesine Hollanda'daki Westerbork kampında bir ay geçirdikten sonra çalışmak için Polonya'ya gönderilecekleri bilgisi verildi. En güzel kıyafetlerini hazırlayıp bavullarına yerleştirdiler.
23 Temmuz 1943'te Grietje ve eşi, Westerbork'tan Sobibor imha kampına gönderildi. Kampa varışlarından iki gün sonra öldürüldüler.
Başka Okumalar![Frederik Polak [LCID: 3768]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/1d013389-dee6-4c86-89fc-f3d116e7dd68.gif "Frederik Polak [LCID: 3768]")
Frederik, dindar bir Yahudi ailede büyüdü. Babası, Yahudi kutsal metinleri katibiydi. Frederik, muhasebe okudu ve sertifikalı bir serbest muhasebeci oldu. Babasının ölümünden sonra üç kız kardeşi, görme engelli ağabeyi ve annesine destek oldu. 20'li yaşların ortasındayken evlendi ve bir yuva kurdu.
1933–39: Evde bir Yahudi göreneği ortamı oluşturmak, Frederik ve eşi için önemliydi. Sebt ve Yahudi bayramlarını dört çocuklarıyla birlikte kutlamayı severlerdi. 1937'de Frederik'in oğlu Jacob, sertifikalı vergi müşaviri olmak için girdiği sınavı geçince babasının muhasebe şirketine katıldı. Frederik, sıklıkla yardım kuruluşları için çalışır ve onlardan en az ücreti alırdı. Bu nedenle geliri düzensiz ve azdı.
1940–43: Almanlar'ın 1940'ta Hollanda'yı işgal etmesinden sonra Frederik'in şirketi, Amsterdam'dan gelen Yahudileri "kayıt altına almak" için mesai yapmaya başladı. Almanlar, tüm Yahudilerin listelenmesini istiyordu. Hollandalı Yahudiler'in 1942'de sürülmelerine karşın Frederik ve eşi, 1943 Haziran'ına kadar sürülmediler. Çünkü Frederik'in işyeri, Almanlar tarafından çeşitli resmî işler için kullanılıyordu. Polak ailesine Hollanda'daki Westerbork kampında dört hafta geçirdikten sonra çalışmak için Polonya'ya gönderilecekleri bilgisi verildi. En güzel kıyafetlerini hazırlayıp bavullarına yerleştirdiler.
23 Temmuz 1943'te Frederik ve eşi Grietje, Westerbork'tan Sobibor imha kampına gönderildi. Kampa varışlarından iki gün sonra öldürüldüler.
Başka Okumalar
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
