Oskar Schindler
İş adamı Oskar Schindler, II. Dünya Savaşı sırasında 1.000’den fazla Yahudiyi Nazi Almanyası’nın en büyük kamp kompleksi olan Auschwitz’e gönderilmekten kurtarmıştır.
Önemli gerçekler
-
1
Oskar Schindler, Alman bir iş adamı ve Nazi Partisi üyesiydi. Almanların Yahudilere ve Polonyalılara ait işletmeleri “Aryanlaştırma” ve “Almanlaştırma” politikasından yararlanarak Kasım 1939’da Alman işgali altındaki Polonya’da bulunan bazı fabrikaları satın aldı.
-
2
Bugün bu işletmelerden en bilineni, Kraków’daki “Emalia” fabrikasıdır. Schindler bu fabrikayı satın almadan önce fabrikanın sahibi Yahudiydi. Schindler, Emalia’da Krakau-Plaszow kampından zorunlu çalıştırma programıyla gelen Yahudi işçileri çalıştırdı.
-
3
Yahudileri istihdam eden Schindler, onları toplama kamplarındaki günlük hayatın acımasızlığından korudu. Yaptıkları, 1.000’den fazla Yahudinin hayatta kalmasına yardımcı oldu. Schindler, ölümünden sonra 1993’te “Righteous Among the Nations” (Uluslararası Dürüstler) unvanını aldı.
Oskar Schindler (1908–1974), 28 Nisan 1908’de Avusturya-Macaristan, Zwittau’da (günümüzde Çekya’ya bağlı olan Svitavy) doğdu. Schindler, etnik olarak Alman ve Katolikti. I. Dünya Savaşı sonunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun dağılmasından sonra Schindler, yeni kurulan Çekoslovak Cumhuriyeti vatandaşı oldu.
Çeşitli ticaret okullarına giden Schindler, 1928’de Emilie Pelzl ile evlendikten sonra babasının tarım makineleri işletmesinde çalışmak, sürücü kursu açmak ve devlet mülkü satmak gibi çeşitli işlerde çalıştı. Çekoslovak ordusuna da katıldı ve 1938 yılında yedek olarak onbaşı rütbesine ulaştı. Schindler, 1936’da Alman Silahlı Kuvvetleri’nin Amt Auslands/Abwehr (Askerî Dış İstihbarat Dairesi) bünyesinde çalışmaya başladı. Almanya’nın Sudetenland’ı ilhak etmesinden beş ay sonra Şubat 1939’da Nazi Partisi’ne katıldı. Hayattan zevk almayı bilen fırsatçı bir iş adamı olan Schindler, savaş zamanında insanları kurtaracak birine hiç benzemiyordu. Schindler, II. Dünya Savaşı sırasında 1.000’den fazla Yahudiyi Nazi Almanyası’nın en büyük kamp kompleksi olan Auschwitz’e gönderilmekten kurtaracaktı.
Schindler’in Kraków’daki Fabrikası “Emalia”
Schindler, Almanya’nın Polonya’yı işgalinin ardından Ekim 1939’da Krakow’a taşındı. Sözde Genel Hükûmet’in (Generalgouvernement) Yahudilere ve Polonyalılara ait işletmeleri “Aryanlaştırma” ve “Almanlaştırma” amaçlı Alman işgal programından yararlanarak Kasım 1939’da Yahudilere ait bir emaye eşya üreticisi olan Rekord Ltd. şirketini satın aldı. Fabrikayı dönüştürerek Emalia olarak bilinen Deutsche Emalwarenfabrik Oskar Schindler’i (Oskar Schindler Alman Emaye Fabrikası) kurdu.
Schindler Kraków’da başka iki fabrika işlettiği hâlde yalnızca Emalia’da yakınlardaki Kraków gettosunda yaşayan Yahudi işçileri işe aldı. Emalia, 1944’te gücünün doruğundayken 1.700 işçiye istihdam sağlıyordu. En az 1.000 işçi zorunlu çalıştırılan Yahudilerdendi. Bu işçiler, Kraków gettosunun Mart 1943’te tasfiye edilmesinden sonra zorunlu çalışma kampına; ardından da Kraków Plaszow toplama kampına gönderildi.
Mart 1943’ten ertesi yıl Emalia bir yan kamp hâline gelene kadar Emalia’da görevlendirilen Yahudi mahkûmlar, Plaszow toplama kampında yaşamaya ve hâlâ oradaki acımasız koşullara maruz kalmaya devam ediyorlardı. Bu süre zarfında Schindler, onlar adına defalarca müdahale etti. Rüşvet vererek ve kişisel diplomatik bağlantılarını kullanarak bireysel olarak tehdit edilen Yahudilerin hayatta kalmasını sağladı ve 1944 yılının sonuna kadar fabrikalarında çalışan Yahudi işçileri SS’in sürgün etmesini önledi. İşçilerin seferberlik için gerekli olduğunu göstermek için Emalia’ya bir de silah üretim bölümü ekledi. Mart 1943’te Kraków gettosunun tasfiyesi sırasında Schindler, Yahudi işçilerinin geceleri fabrikada kalmalarına izin verdi.
“Emalia”: Plaszow Toplama Kampının Alt Kampı
Ocak 1944’te SS’lerin Plaszow’u zorunlu çalışma kampından toplama kampı hâline getirmesinden sonra Schindler, SS’leri Emalia’yı Plaszow’un yan kampına dönüştürmeye ikna etti. Zorla çalıştırılan yaklaşık 1.000 Yahudinin fabrika işçisi olarak kayıtlı olmasına ilaveten Schindler civardaki diğer fabrikalarda çalışan 450 Yahudinin daha Emalia’da yaşamasına izin verdi. Bu, onları Plaszow’da günlük hayatın bir parçası olan sistematik vahşet ve keyfi cinayetlerden kurtardı.
Schindler’in bu eylemlerinin yol açtığı riskler ve bedeller de yok değildi. Yahudi işçileri koruması ve gerçekleştirdiği bir takım gizli işler nedeniyle SS ve polis, onun yalan söylediğinden ve Yahudilere gizlice yardım ettiğinden şüphelenmişti. Emalia’nın başındayken Alman SS’leri ve polis yetkilileri, onu üç kez tutukladı ancak herhangi bir suçlamada bulunamadılar.
Schindler’in Listesi
Schindler, Ekim 1944’te SS’ler Emalia’daki Yahudileri Plaszow’a gönderdikten sonra fabrikasını Bohemya ve (memleketinin yakınındaki) Moravya eyaletinde yer alan Brünnlitz’e (Brněnec) taşımak için gerekli izinleri alarak fabrikayı silah fabrikası olarak yeniden açtı. Yardımcılarından biri, yeni fabrikaya işçi olarak ihtiyaç duyulan 1.200 kişilik Yahudi savaş esirinin birkaç farklı listesini yaptı. Bu listelerin hepsine “Schindler’in Listesi” adı verildi. Schindler, Brünnlitz’in Gross-Rosen’in yan kampı olması için SS’ler tarafından aranan tüm şartları yerine getirdi. SS’lerin Plaszow’dan Brünnlitz’e Gross-Rosen üzerinden gönderdiği yaklaşık 800 Yahudi erkeğin ve Auschwitz üzerinden Plaszow’a gönderilen sayıları 300 ila 400 arasında olan Yahudi kadının hayatta kalmasını sağladı.
Silah fabrikası kategorisinde olmasına karşın Bruennlitz yaklaşık sekiz aylık faaliyet sonucu yalnızca bir vagonluk hakiki mühimmat üretmişti. Sahte üretim rakamları sunan Schindler, alt kampın silah fabrikası olarak var olmasında bir sakınca olmadığını kanıtladı. 1.000’den fazla Yahudinin hayatta kalmasını kolaylaştıran bu durum, onları kamp yaşamının alışılmış dehşetinden ve zulmünden kurtardı. Schindler, 9 Mayıs 1945’te Sovyet birliklerinin kampı özgürleştirdiği gün, Brünnlitz’i terk etti.
II. Dünya Savaşı Sonrası
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Schindler ve eşi Emilie 1949’a kadar Almanya’nın Regensburg şehrinde yaşadılar. Daha sonra Arjantin’e göç ettiler. 1957’de Schindler, eşi Emilie’den ayrılarak tek başına Almanya’ya döndü ama boşanmamışlardı. Schindler, Ekim 1974’te Almanya’da beş parasız ve neredeyse hiç tanınmayan bir kişi olarak öldü. Hayatta kalmasına aracı olduğu kişilerin çoğu (ve onların çocukları) Schindler’in naaşının İsrail’de gömülmek üzere nakledilmesi için lobi çalışmaları yaptı ve bunu finanse etti.
1993 yılında Yad Vashem, Oskar ve Emilie Schindler’e, Holokost sırasında büyük riskler alarak gösterdikleri Yahudileri kurtarma çabasından dolayı “Uluslararası Dürüstler” ödülünü verdi.
Thomas Keneally’nin 1983’te yazdığı, Schindler’in hayatını ve çalışmalarını konu alan romandan uyarlanan, 1993 yapımı Oscar ödüllü Steven Spielberg filmi Schindler’in Listesi sayesinde Schindler’in öyküsü, daha fazla ilgi çekmiştir. Film, popüler ve eleştirel beğeni topladı.