پناهندگان امروز
بحران پناهندگان امروز، حاصل درگیر‌یهایست که با خشونت جمعی و نقض حقوق بشر همراه بوده است. گرچه پس از جنگ جهانی دوم، مجمع بین‌الملل پشتیبانی از پناهجویان، رسیدگی به وضعیت بغرنج پناهندگان را برعهده‌ی جامعه‌ی بین‌الملل نهاده است، اما کشورهای سراسر جهان, راهی بس طولانی برای به انجام رساندن وظایف بین‌المللی خود در پیش رو دارند.
وقایع کلیدی
-
1
تا اواسط سال ۲۰۲۲، بیش از ۸۴ میلیون نفر به اجبار از خانه‌هایشان آواره شدند. حدود ۲۷ میلیون نفر از آنها پناهجو بودند.
-
2
بر اساس"کنوانسیون پناهجویان"، پناهنده به‌افرادی اطلاق می‌شود که ۱) خارج از موطن خود یا کشوری که در آن زندگی می‌کردند باشند و ۲) نمی‌توانند به کشور خود بازگردند یا به دلیل هراس از مورد آزار و اذیت واقع شدن به دلیل نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در گروه‌های اجتماعی خاص، یا عقیده سیاسی به آن کشور باز نمی‌گردند.
-
3
افرادی که از سوریه، برمه و جنوب سودان فرار می‌کنند، بیش از یک سوم کل پناهندگان را در میانه سال ۲۰۲۲ تشکیل می‌دهند.
"آژانس پناهندگان سازمان ملل" تخمین زده است که تا میانه‌ی سال ۲۰۲۲، بیش از ۸۴ میلیون نفر مجبور به ترک خانه‌هایشان شدند.1 حدود ۲۷ میلیون از آنها، پناهنده بودند. بقیه به عنوان آوارگان داخلی، درون مرزهای وطنشان بی‌خانمان ماندند، شهروندی رسمی هیچ کشوری را نداشتند؛ یا منتظر بودند که کشور دیگری درخواست پناهندگی‌شان را مورد بررسی قرار دهد. بیش از ۴۰ درصد از افرادی که در سراسر جهان مجبور به ترک خانه‌هایشان شدند، زیرا ۱۸ سل سن داشتند.
بیش از یک سوم کل پناهندگان را در میانه‌ی سال ۲۰۲۲، افرادی تشکیل می‌دهند که از سه کشور سوریه، برمه و جنوب سودان - فرار کرده‌اند. علاوه براین، تعداد زیادی از آوارگان را افرادی تشکیل می‌دهند که از بحران‌های قساوت‌آمیز سال‌های اخیر در جمهوری افریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو، عراق و سایر کشورها فرار کرده‌اند. بحرانی که در نتیجه‌ی حمله‌ی روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ روی داد، موجب شد که بیش از ۳.۶ میلیون نفر فقط در عرض یک ماه پناهجو شوند.2
پناهجویان، جنایات علیه بشریت، و نسل‌کشی
جرایم بزرگ علیه بشریت و نسل‌کشی، بزرگ‌ترین بحران‌های پناهجویان را در جهان رقم زده است. وقایع سوریه، برمه و عراق از جمله شواهد آن هستند.
از آغاز قیام مردم سوریه و جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱، بیش از نیمی از مردم سوریه از خانه‌هایشان آواره شده‌اند. بیش از ۶.۶ میلیون نفر، به دلیل وقوع جرایم جنگی و جنایت علیه بشریت، ازجمله آزار و اذیت، شکنجه، پاک‌سازی اجباری مناطق، و کشتار، از کشورشان فرار کرده‌اند. این جرایم توسط رژیم سوریه و همچنین نیروهای افراطی، ازجمله دولت خودخوانده اسلامی (داعش) صورت گرفته است. علاوه بر میلیون‌ها پناهنده، بیش از ۶ میلیون نفر داخل مرزهای سوریه آواره شدند.3
از اوت ۲۰۱۷ در کشور برمه، بیش از ۷۰۰،۰۰۰ روهینگیایی که یک گروه اقلیت مسلمان می‌باشند، به کشور همسایه‌شان بنگلادش فرار کرده‌اند. در آنجا، آنها در اردوگاه‌های پرجمعیت زندگی می‌کنند.4 در دسامبر ۲۰۱۸، موزه‌ی یادبود هولوکاست در ایالات متحده، با شواهد قانع‌کننده، وقوع نسل‌کشی در برمه علیه روهینگیایی‌ها را نمایان کرد. در مارس ۲۰۲۲، وزیر امور خارجه ایالات متحده این یافته را به‌صورت رسمی تأیید نمود.
صدها هزار عراقی در سال ۲۰۱۴، از کارزارهای آزار مذهبی و کشتار جمعی توسط دولت خودخوانده اسلامی در شمال عراق فرار کردند.5 در نوامبر ۲۰۱۵، موزه‌ی یادبود هولوکاست در ایالات متحده، یافته‌های خود را مبنی بر نسل‌کشی ایزدی‌ها و جنایات گسترده علیه بشریت و برضد سایر جوامع مذهبی، ازجمله گروه‌های مسیحی و مسلمان توسط حکومت خودخوانده‌ی اسلامی منتشر کرد.
پناهجویان و پشتیبانی‌های بین‌المللی
پس از جنگ جهانی دوم، جامعه‌ی بین‌الملل با صدها هزار آواره مواجه شد. رهبران دنیا، با پذیرش قصورشان در اجرای وظیفه‌ی اخلاقی برای کمک به یهودیان و کسان دیگری که پیش از جنگ جهانی دوم به دلیل آزار و اذیت نازی‌ها فرار می‌کردند، متعهد به کمک و محافظت از پناهجویان شدند.
در سال ۱۹۴۸، سازمان ملل "اعلامیه جهانی حقوق بشر" را به تصویب رساند. این "بیانیه" حق همه‌ی افراد را برای فرار از آزار و آذیت و جستجو و بهره‌مندی از پناهندگی به‌رسمیت می‌شناسد. در اواخر دهه ۱۹۵۰، سازمان ملل اقدام به بازگشایی "دفتر کمیسریای عالی سازمان ملل در امور مهاجران" نمود که با نام UNHCR یا "آژانس پناهندگان سازمان ملل" نیز شناخته می‌شود. کشورهای عضو سازمان ملل همچنین "کنوانسیون مرتبط با وضعیت پناهندگان" را در سال ۱۹۵۱ تصویب کردند. "کنوانسیون پناهندگان"، الزامات بین‌المللی بنیادینی را بنا نهاد که دولت‌ها را متعهد می‌کرد افراد را به کشورهایی که ممکن بود در آنجا زندگی یا آزادی‌شان در خطر باشد بازنگردانند . در سال ۱۹۶۸، ایالات متحده به‌عضویت یک ضمیمه جدید (یا پروتکل) "کنوانسوین پناهجویان" درآمد. بر اساس حقوق و مسئولیت‌های تعیین شده در "کنوانسیون ۱۹۵۱"، وضعیت پناهندگان در اروپا بعد از جنگ جهانی دوم مورد رسیدگی قرار گرفت. با این حال، پروتکل جدید مصوب ۱۹۶۷ ، به طور رسمی، پشتیبانی‌های قانونی بین‌المللی را فرای دوران پس از جنگ، و به پناهجویان مناطق درگیر در خارج از اروپا گسترش‌داد.6
"کنوانسیون پناهجویان" افرادی را پناهنده تلقی می‌کند که:
۱) خارج از موطن خود یا کشوری که در آن زندگی می‌کردند باشند و
۲) نمی‌توانند به کشور خود بازگردند یا به دلیل هراس از مورد آزار و اذیت واقع شدن به دلیل نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در گروه‌های اجتماعی خاص، یا عقیده سیاسی به آن کشور باز نمی‌گردند.7
این کنوانسیون، دامنه گسترده‌ای از پشتیبانی‌ها قانونی را تحت قانون بین‌الملل در اختیار پناهجویان قرار می‌دهد. این پشتیبانی‌ها شامل آزادی تجمع، حق جبران خسارت قانونی، و محافظت در برابر تبعیض می‌باشد.
این تعهدات شاخص، رسیدگی به وضعیت اسفناک پناهندگان را برعهده جوامع بین‌الملل نهاده است. آنها همچنان تا به امروز درحال تدوین سیاست‌هایی برای این معضل هستند.
افرادی که در داخل مرزهای کشورشان آواره شده‌اند (IDPs)
بر اساس قوانین بین‌المللی، تمامی افرادی که به اجبار خانه‌هایشان را ترک کرده‌اند، پناهنده محسوب نمی‌شوند. افرادی که در داخل مرزهای کشورشان آوراره شده‌اند IDPs))، کسانی هستند که شاید به دلایلی مشابه با دیگر پناهجویان از محل زندگی خود گریخته باشند اما کشوری که در آن زندگی می‌کنند را ترک نکرده‌اند. بر اساس قانون بین‌الملل، این دسته از آواره‌ها به لحاظ تکنیکی، تحت محافظت دولت خودشان هستند، حتی اگر آن دولت خود مسئول آوارگی آنها باشد.
تا اواسط سال ۲۰۲۱، بیش از ۴۸ میلیون نفر به‌عنوان آواره طبقه‌بندی شدند. افرادی که از مرزهای بین‌المللی عبور کرده‌اند تا از مصیبت‌های اقتصادی یا بلای طبیعی مانند سیل، زلزله، و خشک‌سالی فرار کنند نیز واجد شرایط برای دریافت پناهندگی نیستند. در نتیجه، این افراد همانند پناهندگان، از پشتیبانی‌ها قانونی بهره‌مند نخواهند شد.
تأثیر جهانی بحران پناهجویان
بحران پناهندگان امروز، محصول کشمکش‌هایی است با خشونت جمعی و نقض حقوق بشر همراه بوده است. اکثر قریب به اتفاق پناهجویان فعلی، در کشورهایی در همسایگی کشور خود به سر می‌برند. برای مثال، ۸۵ درصد پناهجویان سوری ثبت‌شده در سال ۲۰۲۱، همچنان در کشورهای همسایه مانند ترکیه، لبنان، اردن و عراق زندگی می‌کنند. لبنان به تنهایی، با جمعیت ۴.۳ میلیون نفر در سال ۲۰۱۱، میزبان ۱.۵ میلیون پناهجوی سوری بود. برخی از پناهجویانی که از خانه‌هایشان، جوامعشان، و فرهنگشان جدا شده‌اند - و غالباً زخم خورده‌ی تجربیات خود هستند - در پی مهاجرت به کشورهای متفاوت‌تری می‌باشند جایی که امید داشتن فرصت بهره‌مندی از یک زندگی امن و پرثمر را داشته باشند.
چنین جریان عظیمی از پناهجویان، فشارهای جدی به منابع کشور میزبان وارد می‌کند. علاوه‌براین، جریان عظیم پناهندگان، گاه موجب بروز تنش‌های ملی و منطقه‌ای می‌شود که می‌تواند عواقب گسترده‌ای داشته باشد. در اروپا در دهه گذشته، جریان ورود پناهندگان و حتی تعداد بیشتر مهاجران، باعث افزایش حمایت از گروه‌های راست افراطی، نژادپرستی، و بیگانه‌هراسی شده است.
نظام پشتیبانی بین‌المللی برای پناهجویان، یکی از نتایج غیرمسقیم و مثبت عدم توجه و پشتیبانی جهانیان از یهودیان و دیگر افرادی که از آزار و اذیت نازی‌ها فرار کرده بودند می‌باشد. مقیاس کنونی بحران جهانی پناهندگان، به ما خاطرنشان می‌کند که تا کشمکش‌های خشونت‌بار و جرایم قساوت‌آمیز ادامه دارد، تعداد زیادی از افراد برای جستجوی امنیت از کشورهایشان فرار خواهند کرد.
زیرنویس
-
Footnote reference1.
آژانس پناهندگان سازمان ملل، "آمار پناهندگان" قابل دسترسی در ۲۴ مارس ۲۰۲۲ https://www.unhcr.org/refugee-statistics/.
-
Footnote reference2.
آژانس پناهندگان سازمان ملل، "وضیعت پناهندگان اوکراین"، قابل دسترسی در ۲۴ مارس ۲۰۲۲ https://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine.
-
Footnote reference3.
آژانس پناهندگان سازمان ملل، "وضعیت اضطراری سوریه"، قابل دسترسی در ۲۴ مارس ۲۰۲۲ https://www.unhcr.org/en-us/syria-emergency.html.
-
Footnote reference4.
آژانس پناهندگان سازمان ملل، "وضعیت اضطراری روهینگیا"، قابل دسترسی در ۲۵ مارس ۲۰۲۲ https://www.unhcr.org/en-us/rohingya-emergency.html.
-
Footnote reference5.
آژانس پناهندگان سازمان ملل، "بحران پناهندگان عراق"، قابل دسترسی در ۲۵ مارس ۲۰۲۲، https://www.unrefugees.org/emergencies/iraq/.
-
Footnote reference6.
بنیامین توماس وایت، "از کنوانسیون ۱۹۵۱ تا پروتکل۱۹۶۷": سازوکار پناهندگان چگونه جهانی شد تاریخچه پناهندگان، ۹ دسامبر ۲۰۲۱ http://refugeehistory.org/blog/2021/12/9/from-the-1951-convention-to-the-1967-protocol-how-the-refugee-regime-was-globalized.
-
Footnote reference7.
آژانس پناهندگان سازمان ملل، "کنوانسیون پناهندگان ۱۹۵۱"، ۳۰ مارس ۲۰۲۲ https://www.unhcr.org/1951-refugee-convention.html.