![A transport of Jewish prisoners marches through the snow from the Bauschovitz train station to Theresienstadt. [LCID: 69720]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/781755a6-1ba5-4d8e-8b2b-9f25bdf3687f.jpg)
Przejrzyj alfabetyczny spis artykułów o Holokauście i II wojnie światowej. Dowiedz się więcej o dojściu nazistów do władzy, przyczynach i przebiegu Holokaustu, życiu w nazistowskich obozach i gettach oraz powojennych procesach.
<< Poprzednie | Wyświetlam wyniki 1-44 z 77 dla "Artykuł" | Następne >>
Od 1921 r. Adolf Hitler był niekwestionowanym przywódcą Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP) – nazistów. W 1923 r. został aresztowany i uwięziony za próbę zamachu na niemiecki rząd. Jego proces przyniósł mu sławę i zwolenników. W więzieniu opisał swoje poglądy polityczne w książce pt. Mein Kampf – „Moja walka”. Do jego ideologicznych celów należała ekspansja terytorialna, stworzenie czystego rasowo państwa oraz eliminacja europejskich Żydów i…
Podczas akcji “Dożynki” (Aktion "Erntefest"), która zaczęła się o świcie 3 listopada 1943 r., zabito około 42,000 Żydów.
Jesienią 1941 r. nazistowskie Niemcy wcieliły w życie plan systematycznego mordowania Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Plan ten otrzymał kryptonim ‘akcja „Reinhardt”’. Do jego celów założono trzy ośrodki zagłady: Bełżec, Sobibór i Treblinkę. Akcja „Reinhardt” była częścią najkrwawszego etapu nazistowskich działań mających doprowadzić do eksterminacji ludności żydowskiej.
Aby wypełnić plan masowego wymordowania europejskich Żydów, SS założyło ośrodki zagłady, których wyłącznym lub głównym zadaniem było zabijanie ludzi w komorach gazowych. Pośród nich był obóz w Bełżcu. Stanowił on jeden z trzech ośrodków zagłady uczestniczących w akcji „Reinhardt”, planie SS mającym na celu zabicie prawie dwóch milionów Żydów mieszkających w Generalnym Gubernatorstwie, zarządzanym przez Niemców terenie okupowanej Polski.
Appeasement to strategia dyplomatyczna. Polega na poczynieniu szeregu ustępstw na rzecz obcego agresora w celu uniknięcie wojny. Najczęściej jest kojarzona z Nevillem Chamberlainem, premierem Wielkiej Brytanii w latach 1937–1940. W latach 30. XX wieku rząd Wielkiej Brytanii realizował politykę appeasementu wobec nazistowskich Niemiec. Dziś politykę tę zwykle uważa się za nieskuteczną, ponieważ ostatecznie nie zapobiegła ona wybuchowi II wojny światowej.
W latach 1933–1945 nazistowskie Niemcy i ich sojusznicy utworzyli ponad 44 000 obozów i innych miejsc przetrzymywania (w tym gett). Sprawcy wykorzystywali te miejsca do różnych celów. Cele te obejmowały pracę przymusową, przetrzymywanie osób uznanych za „wrogów państwa” i masowe morderstwa. W miejscach tych cierpiały, umierały i ginęły miliony ludzi. Jednym z nich był Dachau, najdłużej działający obóz.
Po niemieckiej inwazji na Polskę żydowskie dzieci i młodzież w Łodzi doświadczały coraz trudniejszej rzeczywistości. Niektóre z nich, tak jak Dawid Sierakowiak, zapisywały swoje przeżycia w dziennikach. Ich głosy dają wgląd w walkę społeczności i jej młodych członków o przetrwanie w najtrudniejszych warunkach.
Jesienią 1940 r. niemieckie władze okupacyjne wtłoczyły kilkaset tysięcy Żydów do getta warszawskiego. Na jego obszarze w szczytowych momentach mieszkało ponad 400 tysięcy osób pochodzenia żydowskiego. Niemcy zafundowali im tam straszliwe warunki życia, które z czasem jedynie się pogarszały. Do maja 1943 r. władze niemieckie deportowały ponad 275 tysięcy Żydów do ośrodka zagłady w Treblince. Kolejne kilkadziesiąt tysięcy przewieziono do obozów koncentracyjnych.
W 1941 r. przywódcy nazistowscy podjęli decyzję o wprowadzeniu „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, czyli systematycznego masowego wymordowania ludności żydowskiej w Europie. W odróżnieniu od obozów koncentracyjnych, które służyły głównie jako miejsca przetrzymywania i pracy przymusowej, ośrodki zagłady (zwane również obozami zagłady lub obozami śmierci) były miejscami ukierunkowanymi prawie wyłącznie na masowe mordowanie Żydów w ramach „ostatecznego…
Partia NSDAP była jednym z wielu ekstremistycznych prawicowych ugrupowań politycznych, które pojawiły się w Niemczech po I wojnie światowej. Wraz z początkiem wielkiego kryzysu szybko zyskała rozgłos i znaczącą pozycję – w 1932 r. stała się najliczniejszą partią w niemieckim parlamencie.
Nazistowskie Niemcy dokonały masowych mordów na niespotykaną dotąd skalę. Wraz ze swoimi sojusznikami i kolaborantami naziści zabili 6 milionów Żydów. To systematyczne, sponsorowane przez państwo ludobójstwo jest obecnie znane jako Holokaust. Naziści, ich sojusznicy i kolaboranci dopuszczali się także innych masowych zbrodni. Podczas II wojny światowej prześladowali i zamordowali wiele milionów osób innych narodowości.
Obecny kryzys uchodźczy jest rezultatem konfliktów, w wyniku których dochodzi do masowych aktów okrucieństwa i łamania praw człowieka. Mimo że międzynarodowa ochrona uchodźców, którą wdrożono po II wojnie światowej, uczyniła pomoc uchodźcom w trudnej sytuacji obowiązkiem społeczności międzynarodowej, kraje na całym świecie mają przed sobą długą drogę do wypełnienia swoich międzynarodowych zobowiązań.
Elie Wiesel. Ocalały z Auschwitz. Autor książki Noc. Działacz na rzecz praw człowieka. Wiesel poświęcił swoje życie edukacji świata na temat Holokaustu. W 1986 r. otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.
Emanuel Ringelblum przed II wojną światową Ringelblum urodził się w Buczaczu w Polsce (obecnie Ukraina) 21 listopada 1900 r. W 1927 r. uzyskał doktorat z historii na Uniwersytecie Warszawskim. W Warszawie poznał też swoją żonę, Judytę (Yehudis) Herman. W 1930 r. urodził się ich syn Uri. Emanuel Ringelblum od młodości należał do socjalistycznej i syjonistycznej partii Poalej Syjon-Lewicy i aktywnie uczestniczył w żydowskim życiu publicznym; pracował jako nauczyciel w szkołach…
Teorie eugeniki, znane w Niemczech jako „higiena ras”, ukształtowały politykę prześladowań w nazistowskich Niemczech.
22 czerwca 1941 r. nazistowskie Niemcy wraz z sojusznikami dokonały inwazji na Związek Radziecki. Szybko zajęły duże obszary na terytorium Sowietów. Siły niemieckie wyruszyły na „wojnę na wyniszczenie” ze Związkiem Radzieckim i jego narodem, zabijając miliony cywili. Ostatecznie radzieckie siły zbrojne odparły jednak wojska niemieckie i zdobyły Berlin wiosną 1945 r. Niemiecko-sowiecki teatr działań wojennych, często nazywany „frontem wschodnim”, był największym i najbardziej…
Gestapo było okrytą złą sławą policją polityczną nazistowskich Niemiec. W okresie rządów nazistów instytucja Gestapo rozszerzała się i przechodziła zmiany. Grupy, przeciwko którym kierowano działania Gestapo, zmieniały się wraz z polityką i priorytetami reżimu. Jedna rzecz pozostała niezmienna: Gestapo było niezawodnie brutalnym narzędziem, które egzekwowało najbardziej radykalne impulsy nazizmu.
W czasie Holokaustu tworzenie gett stanowiło kluczowy etap w prowadzonym przez nazistów procesie brutalnego izolowania, prześladowania, a w końcu unicestwiania europejskich Żydów. Getta były często zamkniętymi dzielnicami, w których separowano Żydów od ludności nieżydowskiej. Panujące w nich warunki były tragiczne.
Grupy operacyjne (Einsatzgruppen) były specjalnymi jednostkami hitlerowskiej policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa (SD), które podążały za armią niemiecką w trakcie inwazji na kraje europejskie. Nazywane "mobilnymi brygadami śmierci," słynęły przede wszystkim z systematycznego mordowania Żydów w trakcie akcji masowych rozstrzeliwań w Związku Radzieckim.
NSDAP próbowało objąć swoimi wpływami wszystkie aspekty niemieckiego społeczeństwa. Hitlerjugend (Młodzież Hitlera) i Związek Niemieckich Dziewcząt powołano jako nazistowskie młodzieżówki, w których dzieci i nastolatki zaznajamiano z nazistowską ideologią. Grupy te przygotowywały też niemiecką młodzież do wojny.
Holokaust był planowym, finansowanym przez państwo procesem prześladowania i zamordowania sześciu milionów europejskich Żydów przez reżim nazistowski oraz jego sojuszników i kolaborantów. United States Holocaust Memorial Museum określa czas trwania Holokaustu na lata 1933–1945. Rozpoczął się on w 1933 r., kiedy do władzy w Niemczech doszedł Adolf Hitler wraz z partią NSDAP. Zakończył się natomiast w 1945 r., kiedy alianci pokonali nazistowskie Niemcy w II wojnie światowej. NSDAP…
Holokaust był planowym, finansowanym przez państwo procesem prześladowania i zamordowania sześciu milionów europejskich Żydów przez reżim nazistowski w Niemczech oraz jego sojuszników i kolaborantów. W różnych formach miał miejsce w całej Europie w latach 1933–1945.
Reżim nazistowski prowadził kampanię przeciwko homoseksualizmowi mężczyzn i prześladował gejów w okresie od 1933 do 1945 r. W ramach tej kampanii reżim zamykał bary dla gejów i miejsca spotkań, rozwiązywał gejowskie stowarzyszenia i likwidował wydawnictwa prasowe. Za czasów reżimu nazistowskiego aresztowano i osądzono dziesiątki tysięcy homoseksualnych mężczyzn na podstawie paragrafu 175 niemieckiego kodeksu karnego. Odkrywanie historii homoseksualnych mężczyzn w okresie…
Holokaust wydarzył się w szerszym kontekście II wojny światowej. Była ona największym i najbardziej niszczycielskim konfliktem zbrojnym w historii. Adolf Hitler wraz z nazistowskim reżimem stworzył wizję potężnego nowego imperium „przestrzeni życiowej” (Lebensraum) dla Niemców we Europie Wschodniej opróżnionej z jej dotychczasowych mieszkańców. Rezultatem nazistowskiego celu wzmocnienia niemieckiej „rasy panów” było prześladowanie oraz mordowanie Żydów i innych.
Wiele osób, które szukało bezpiecznego schronienia przed prześladowaniami w latach 30. i 40. XX w., napotykało przeszkody w postaci restrykcyjnych limitów imigracyjnych w Stanach Zjednoczonych oraz skomplikowanych i surowych wymogów dotyczących uzyskania wizy. Opinia publiczna w Stanach Zjednoczonych nie była przychylna zwiększonej imigracji, co powodowało niewielki nacisk polityczny na zmianę polityki imigracyjnej. Polityka ta stawiała na pierwszym miejscu kwestie ekonomiczne i…
Wojska niemieckie dokonały inwazji na Polskę 1 września 1939 r., wywołując tym samym II wojnę światową. W odpowiedzi na niemiecką agresję Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę nazistowskim Niemcom.
Dnia 22 czerwca 1941 r. nazistowskie Niemcy niespodziewanie zaatakowały Związek Radziecki, swojego sojusznika w wojnie przeciwko Polsce. Do końca roku wojska niemieckie posunęły się setki kilometrów aż do przedmieść Moskwy. Wkrótce po inwazji mobilne jednostki zagłady rozpoczęły masową eksterminację Żydów w Związku Radzieckim. Niemiecka wojskowa i cywilna polityka okupacyjna doprowadziła do śmierci milionów radzieckich jeńców wojennych i cywilów.
Po II wojnie światowej zwycięscy alianci podjęli bezprecedensowy krok, jakim było utworzenie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego (MTW) w celu pociągnięcia niemieckich przywódców do indywidualnej odpowiedzialności za naruszenia prawa międzynarodowego. Trybunał w Norymberdze położył podwaliny pod nowy system międzynarodowego prawa karnego i odpowiedzialności, który rozwija się do dziś.
W jaki sposób zainteresowany czytelnik lub uczeń może odróżnić „prawdziwą historię” od wątpliwych lub całkowicie bezpodstawnych informacji i twierdzeń? Jakimi cechami, metodami i podejściem charakteryzuje się odpowiedzialna analiza historyczna?
Lekarz SS Josef Mengele przeprowadzał nieludzkie i często śmiertelne eksperymenty medyczne na więźniach Auschwitz. Stał się najbardziej znanym z nazistowskich lekarzy, którzy przeprowadzali eksperymenty w obozie. Mengele otrzymał przydomek „anioła śmierci”. Świadkowie często wspominają, że bywał na rampach selekcyjnych w Auschwitz.
Za czasów reżimu nazistowskiego nie było oficjalnego prawa ani regulacji zakazujących relacji seksualnych między kobietami. Niemniej od 1933 r. reżim nazistowski szykanował i niszczył lesbijskie społeczności i grupy kontaktów, powstałe w okresie Republiki Weimarskiej (1918–1933). Działania te doprowadziły do powstania atmosfery strachu i ograniczeń dla wielu lesbijek.
Martin Niemöller (1892–1984) był wybitnym pastorem luterańskim w Niemczech. Na przestrzeni lat 20. i wczesnych 30. sympatyzował z wieloma nazistowskimi ideami i wspierał radykalnie prawicowe ruchy polityczne. Po dojściu do władzy Adolfa Hitlera w 1933 r. Niemöller stał się jednak zagorzałym krytykiem ingerencji Hitlera w Kościoły protestanckie. Ostatnie osiem lat nazistowskich rządów, od 1937 do 1945 r., spędził w nazistowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych. Niemöller jest…
Pod koniec września 1941 r. jednostki SS i policji niemieckiej oraz ich oddziały pomocnicze dokonały jednej z największych masakr II wojny światowej. Miała ona miejsce w wąwozie Babi Jar, tuż za stolicą Ukrainy, Kijowem.
Latem 1941 r., po niemieckiej agresji na Związek Radziecki, Niemcy zaczęli dokonywać masowych rozstrzelań mężczyzn, kobiet i dzieci żydowskiego pochodzenia na terytoriach przejętych od Sowietów. Rzezie te stanowiły element „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” – masowego mordu europejskich Żydów.
Mein Kampf („Moja walka”) Adolfa Hitlera jest najbardziej znanym i popularnym tekstem pośród nazistowskich publikacji.
Przez całe lata 30. XX w. nazistowskie Niemcy prowadziły agresywną politykę zagraniczną. Kulminacją tych działań była II wojna światowa, która rozpoczęła się w Europie we wrześniu 1939 r. W wyniku przedwojennej i wojennej ekspansji terytorialnej pod kontrolą Niemiec znalazły się miliony Żydów. W dniach 11–13 marca 1938 r. nazistowskie Niemcy zaanektowały sąsiednią Austrię. Wydarzenie to znane jest jako Anschluss.
Naziści skutecznie posługiwali się propagandą, aby zdobyć poparcie milionów Niemców w ustroju demokratycznym, a później, za czasów dyktatury – umożliwić prześladowania, wojnę, a ostatecznie ludobójstwo. Stereotypy i obrazy pojawiające się w nazistowskiej propagandzie nie były nowe; publiczność, dla której były przeznaczone, już je znała.
Naziści wierzyli, że świat definiuje walka między rasami. Nazistowski rasizm opierał się na szeroko rozpowszechnionych, popularnych poglądach na temat rasy i biologii.
Poniższa lista zawiera wybór kluczowych wydarzeń w rozwoju negacjonizmu.
Między 1933 a 1945 r. nazistowskie Niemcy wraz ze swoimi sprzymierzeńcami założyły ponad 44 tys. obozów i innych miejsc odosobnienia (wliczając w to getta). Służyły one sprawcom do wielu celów, w tym do organizacji pracy przymusowej, przetrzymywania ludzi uznawanych za wrogów stanu i popełniania masowych mordów.
Słownik Języka Polskiego definiuje świadka jako „osobę obecną przy czymś i mogącą opowiedzieć o tym.”
W następstwie Holokaustu większość ocalonych Żydów miała poczucie, że w Europie nie ma dla nich przyszłości. Pragnęli mieć ojczyznę, w której nie będą już słabszą mniejszością. Ich nadzieje ziściły się 14 maja 1948 r., kiedy to ustanowiono współczesne Państwo Izrael. Związki historyczne i religijne Żydów z Ziemią Izraela sięgają kilku tysięcy lat wstecz.
Holokaust Holokaust to wydarzenie kluczowe dla naszego pojmowania zachodniej cywilizacji, państwa narodowego, nowoczesnego biurokratycznego społeczeństwa oraz natury ludzkiej . Było to dokonane z premedytacją masowe morderstwo milionów niewinnych cywilów. Naziści – kierowani rasistowską ideologią, która uważała Żydów za „pasożytnicze robactwo ” zasługujące jedynie na eliminację - wszczęli ludobójstwo na niespotykaną wcześniej skalę. W ich zamyśle zginąć mieli wszyscy…
Podczas II wojny światowej biznesmen Oskar Schindler uratował ponad 1000 Żydów przed deportacją do Auschwitz, największego kompleksu obozowego nazistowskich Niemiec.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
