Nazi Irkçılığı

Nazi Yönetimi

Kamplardaki Mahkûmlar

Kurtarma ve Direniş

Danimarka’da Kurtarma Hareketi

SS Polis Devleti

Yahudi İşletmelerin Boykot Edilmesi

Evian Konferansı

St. Louis’in Yolculuğu

“Nihaî Çözüm”

Engellilerin Öldürülmesi

Nazi Terörü Başladı

"Kristal Gece"

Nürnberg Irk Yasaları

Nürnberg Duruşmaları

Hayatta Kalanlar

Savaş Mültecileri Kurulu

Varşova Gettosu Ayaklanması

Avrupa’da 2. Dünya Savaşı

Aaron Lejzerowicz

Aaron, Polonya’nın kuzey doğusundaki Zdzieciol kasabasında yaşayan bir Yahudi ailenin dört çocuğundan biriydi. Babası kunduracıydı ve iş ortağıyla beraber o da kasabada bir ayakkabı dükkânı işletiyordu. Aaron özel bir Yahudi okuluna gidiyor, Yahudi tarihi ve İbranicenin yanı sıra Lehçe ve tarih eğitimi alıyordu. 1933–39: 1 Eylül 1939’da Almanya Polonya’yı işgal etti. Üç hafta sonra, Polonya [Alman-Sovyet Paktı uyarınca] Almanya ile Sovyetler Birliği arasında…

Abraham Bergman

Abraham, Polonya’nın Lublin bölgesindeki bir kasaba olan Krasnik’te Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Kasaba yoğun bir Yahudi nüfusunu barındırıyordu. Abraham’ın babası terziydi. Abraham 2 yaşına geldiğinde annesini kaybetti ve onu anneannesi büyüttü. Abraham 7 yaşında mahalle okuluna başladı. 1933–39: Okulu sevdim ama çok zordu. Hıristiyan çocuklar Yahudilere sürekli “Tanrımızı siz öldürdünüz” diye bağırıyordu. Bir sene, Noel tatilinden bir…

Abraham Lewent

Abraham, Polonya’nın başkenti Varşova'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Büyükbabasının babasının başında olduğu giyim fabrikası ve perakende dükkânı vardı. Abraham'ın ailesi Varşova'da Yahudilerin yaşadığı kısımda oturuyordu. Abraham da Yahudi okuluna gitti. Varşova'daki Yahudi cemaati Avrupa'daki en büyük Yahudi topluluğuydu ve şehirdeki nüfusun yaklaşık üçte birini oluşturuyordu. 1933–1939: 8 Eylül 1939'da Varşova'nın bombalanmasının…

Abraham Malnik

Abraham, iki nehrin kesişimine konumlanmış muhteşem manzaralı bir şehir olan Kovno'daki Yahudi bir ailede dünyaya geldi. Kovno opera şirketi, şık dükkânları ve canlı gece kulüpleriyle sıklıkla "Küçük Paris" olarak anılırdı. Şehir, 38.000 nüfuslu büyük bir Yahudi topluluğuna sahipti ve kapsamlı İbrani okul sistemiyle bilinirdi. Abramı'ın babası bir berber, annesi ise güzellik uzmanıydı. 1933–39: Çocukken Pazar yemekleri için büyük annemin evine giderdik. Kışları…

Abraham Roman Ellenbogen

Abraham, Orta Polonya'nın Rozwadow kasabasında yaşayan Yahudi bir ailenin beş çocuğundan en büyüğüydü. Babası toptan ürün satışı yapıyordu. Abraham, yakındaki Rzeszow kasabasında bulunan bir ortaokula gitti ve ardından Krakow Üniversitesi'nden lisans diplomasını aldı. 1933–39: Abraham, Yahudi öğrenci sayısıyla ilgili kısıtlamalara karşın hukuk okuluna kabul edilmişti. 1937'de Rozwadow'da kendi bürosunu açtı. İki yıl sonra, 1 Eylül 1939'da Almanya Polonya'yı işgal…

Abraham Soep

“Bram” olarak tanınan Abraham, dindar bir Yahudi ailenin çocuğu olarak Amsterdam’da dünyaya geldi. Bram, liseden mezun olduktan sonra babasıyla birlikte elmas işine girdi. 1924 yılına kadar Bram ve karısı Tonie’nin üç çocuğu oldu. Bram, Amsterdam Yahudi topluluğunun başkanı olarak görev yaptı. 1933–39: Soep ailesinin geniş ve rahat bir evi vardı. Bram ve karısı sık sık yurtdışı seyahatine çıkardı ve her yaz ailece Zandvoort’ta deniz kıyısında bir ev…

Abraham Wijnberg

Abraham (ya da takma adı olan "Braham"), dört çocuktan en büyüğüydü. Braham 14 yaşındayken Yahudi ailesi, bir koşer otel inşa ettikleri Zwolle kasabasına taşındı. Braham, Hollanda'daki devlet okullarına gitti. Pazartesi'den Perşembe gününe kadar her öğleden sonra İbranice, Yahudi tarihi ve Kutsal Kitap eğitimi aldığı din okuluna giderdi. 1933–39: Groningen'deki bir okulun sağladığı bursu değerlendirememem kötü oldu. Ancak Zwolle'de kalarak aileme otelde yardımcı olmam…

Abram Kisielnicki

Abram, Varşova’nın 60 km kadar doğusunda, yoğun şekilde Yahudilerin yaşadığı küçük Kaluszyn kasabasındaki Yahudi bir ailenin üç çocuğundan en büyüğüydü. Abram'ın babasının, hepsi de yoğun trafiğe sahip ana yol üzerinde bulunan bir restoranı, toptancı bakkal dükkânı ve benzin istasyonu vardı. Abram, devlet ilkokuluna gitti ve ayrıca dini eğitim aldı. 1933–39: Almanlar Polonya'yı işgal ettiklerinde 21 yaşındaydım. Almanların bizi zorunlu çalışmaya…

Adela Litwak

Adela, sanayi şehri Lviv'deki dindar bir Yahudi anne babanın beş çocuğundan en küçük olanıydı. Daha çok Putzi takma adıyla bilinen Adela, büyükbabası ve büyükannesiyle aynı evde büyüdü. Burada Lehçe, Almanca ve Yidce konuşmayı öğrendi. Polonyalı çocukların okuduğu orta okuldan mezun olmadan önce Lviv'de devlet okulları ve özel okullarda eğitim gördü. 1933–39: Hayalim bir tıp fakültesine girmekti. Üniversite ve kolejlerde Yahudiler için ayrılan kontenjanın az…

Adela Low

Ailesi tarafından Udl olarak çağırılan Adela, Polonya'daki Ulanow kasabasında yaşayan Yahudi ailesindeki dört çocuktan biriydi. Babası, sığırları satmak için, Ulanow'dan bölgedeki diğer kasabalara götüren büyükbaş hayvan tüccarıydı. Babasına ait araziler de vardı. Adela 3 yaşından itibaren Yahudi tarihi ve İbranice öğrendiği ve sadece kızların okutulduğu özel bir din okulunda eğitim gördü. 7 yaşında devlet okuluna başladı 1933–39: Adela hayırsever bir aileden…

Adolphe Arnold

Adolphe, Alman egemenliği altındayken Alsas'ta Katolik bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 12 yaşında yetim kaldı ve amcası tarafından yetiştirildi. Amcası Adolphe'u tasarım konusunda uzmanlaştığı Mulhouse'daki sanat okuluna gönderdi. Alsas'ın güney bölgesindeki Husseren-Wesserling köyünde evlendi ve 1930'da çiftin bir kızı oldu. 1933'te Arnold ailesi Mulhouse yakınlarına taşındı. 1933–39: Mulhouse'da sanat danışmanı olarak Fransa'nın en büyük baskı…

Agnes Mandl

Agnes, genç bir kızken Macar Reform Kilisesi tarafından yönetilen Budapeşte'nin prestijli bir özel okulu olan Baar Madas'a gitti. Oradaki tek Yahudi öğrenci olmasına karşın, Agnes'in ailesi kızlarının okulda daha iyi bir eğitim almasının önemli olduğuna inanıyordu. Agnes'in babası, tekstil ithalatçısıydı ve kızını kendisini düşünmesi konusunda cesaretlendiriyordu. 1933–39: 1936'da İtalya'da Sinyora Maria Montessori ile birlikte eğitim teknikleri okudum ve öğretmenlik…

Albert Gani

Albert ve ailesi, İyonya denizi kıyısında bulunan ve 300 kişilik Yahudi nüfusu barındıran Preveze kasabasında yaşıyordu. Albert’in annesinin küçük bir tekstil atölyesi vardı. Gani ailesi, ataları bin yıldan fazla bir süre Yunanistan ve Balkanlar’da yaşamış Yahudiler olan Romanyot soyundandı. 1933–39: Albert, liseden mezun olduktan sonra ailesinin tekstil atölyesinde babasına yardım etti. Sessiz ve içine kapanık bir delikanlı olan Albert, evde ailesiyle vakit geçirmekten…

Alexander Bernstein

Alexander, Litvanya'nın Karchai köyünde yaşayan Yahudi bir ailenin altı çocuğundan biriydi. Babası çiftçiydi. Alexander, Janova yakınlarındaki bir devlet okuluna gitti ve bir din okulunda İbranice ve Yahudi tarihi öğrendi. 1925'te ortaokula yazılmak için Siauliai'ye taşındı. Ablasıyla birlikte orada yaşadı. 1933–39: Alexander, Kovno'daki üniversitenin eczacılık bölümüne girdi. Diplomasını aldıktan sonra Siauliai'ye döndü ve Vilnius Caddesi'ndeki bir eczanede işe…

Alexandra Schicharva

Alexandra, Rus Ortodoks bir ailede dünyaya gelen altı çocuktan beşincisiydi. Ailesi, Moskova'nın (Sovyetler Birliği'nde) 400 kilometre güneyindeki Oryol bölgesinin küçük bir köyünde yaşıyordu. Devlet okuluna gitti ve orada Almanca öğrendi. Alexandra'nın babası, sıvacı ve boyacıydı ve sık sık aylarca evinden uzakta çalışırdı. Annesi, köyün kolektif çiftliğinde çalışıyordu. 1933–39: 1933'te gıda kıtlığı vardı. Devlet, tahıl ürünlerine ithalat için el koydu.…

Alfred (Fredl) Krakauer

Alfred, küçük bir Moravya kasabasında yaşayan Yahudi bir ailenin altı çocuğundan beşincisi olarak dünyaya geldi. Babasının bir manifatura ve giyim mağazası vardı. Krakauer ailesi, evde Çekçe ve Almanca konuşuyordu. 1929 ve 1930’da ortaokuldan mezun olduktan sonra Alfred, Çekoslovak ordusuna hizmet etti. Kayak yapmayı seviyordu. Ayrıca Maccabi Yahudi takımında futbol oynadı. 1933–39: 1934’te Prag Sanat Okulu’ndan mezun oldu. Artık bir grafik sanatçısı olan Alfred, şehrin…

Alice Edelstein-Friedmann

Alice Edelstein adıyla dünyaya gelen Alice, Prag yakınlarındaki Bohemyalı Hostoun köyünde yaşayan Yahudi bir ailenin iki çocuğundan büyük olanıydı. Alice'in doğumundan kısa bir süre sonra babası, aileyi Viyana'ya taşıdı. Alice'in babası, orada toptan ayakkabı satışı yapıyordu. Alice, çocukken devlet okuluna gitmiş ve ayrıca dinî eğitim de almıştı. 1933–39: İşletme okulundan mezun olduktan sonra Avusturya'daki ekonomik kriz nedeniyle iş bulmakta zorlandım. 1936'da…

Alice Krakauerova Seelenfriedova

Alice, küçük bir Moravya kasabası olan Hodonin’de yaşayan Yahudi bir ailenin altı çocuğunun üçüncüsüydü. Babasının bir manifatura ve giyim mağazası vardı. Aile, evde Çekçe ve Almanca konuşurdu. Alice, Almanca eğitim veren bir ortaokula devam etti. Mezun olduktan sonra kimya mühendisi olan ergenlik aşkı Otto Seelenfried ile evlendi. 1933–39: Alice ve Otto, Jihlava kasabasına taşındı. 1934’te Otto’nun apandisti patladı ve öldü. Alice, ebeveynleriyle yaşamak üzere…

Alice Lok

Alice, Macaristan’ın Avusturya sınırı yakınlarındaki Sarvar kasabasında büyüdü. Kendisinden küçük kız kardeşi ve bir ablası vardı. Babası ailenin halı dokuma ve ithalat-ihracat işinde çalışıyordu. Sık sık Budapeşte ofislerine gitmek için seyahat ederdi. Alice’in büyükbabası cemaat lideriydi ve Sarvar’daki sinagoglardan birinin başkanıydı. 1933–39: Büyükbabamla çok özel bir ilişkim vardı. Ona hayrandım. İnsanlar ne zaman başları sıkışsa yardım için…

Alida Nathans Wijnberg

Alida, sekiz çocuktan en büyüğüydü. Dindar Yahudi olan ailesinin küçük Vries kasabasında bir tekstil işletmesi vardı. Alida, genç bir çocukken ailesinin yerel çiftçilere kumaş satmasına yardımcı olur, malları bisikletinin gidonuna bağlı bir çantada taşırdı. Samuel Wijnberg ile evlendi. Çiftin üç erkek ve bir kız çocuğu oldu. 1933–39: Wijnberg ailesi, Zwolle kasabasındaki bir koşer otelin sahibiydi. Aile de burada yaşıyordu. Burası bölgedeki tek koşer otel olduğu…

Alta Koppff Himmelfarb

Bir hahamın kızı olan Alta, Polonya'nın Koprzewnica kasabasında yaşayan ve Yidce konuşan Yahudi bir ailenin altı çocuğundan biriydi. Alta, kasabanın en güzel kızlarından biriydi. 19 yaşında çocukluk arkadaşı Shaul Himmelfarb ile evlendi. Shaul bir bakkal açtı. Pazarın olduğu günlerde Shaul mal almaya gittiğinde dükkâna Alta bakıyordu. Çiftin üç çocuğu oldu. 1933–39: 1 Eylül 1939'da Almanya Polonya'yı işgal etti. Kısa süre sonra Alman birlikleri Koprzewnica'ya girdi.…

Amalie Petranker

Amalie, Yahudi anne ve babanın üç çocuğundan biri olarak dünyaya gelmişti. Polonya'nın Stanislav [Stanislawow] şehrinde yaşıyorlardı. Filistin'de yerleşimin ateşli bir destekçisi olan babası, ailesini oraya götürerek Yahudi anavatanının kurulmasına katkıda bulunacağını düşünüyordu. Filistin'e yapılacak olan göç yolculuğuna hazırlanmaları için Amalie ve kız kardeşleri, ilk ve orta okulu özel bir İbrani okulunda okudular. 1933–39: 1939 yılının Eylül ayında…

Andras Muhlrad

Andras, Budapeşte'deki bir banliyöde yaşayan Yahudi anne babanın iki çocuğundan küçük olanıydı. Babası eczacılık yapıyordu. Muhlrad ailesi, Andras'ın büyükbabası ve halalarıyla beraber geniş bir evde kalıyordu. Andras, küçüklüğünde sık sık evlerinin arkasındaki büyük bahçede ablası Eva ve kuzenleriyle birlikte oyun oynardı.1933–39: Ailesiyle kendi evlerine taşındığında Andras 4 yaşındaydı. 1936 yılında ilkokula başladığındaysa Hitler, üç yıldır Nazi…

Anna Pfeffer

Anna, ailesi tarafından sevgiyle Aennchen olarak anılırdı. Dindar olmayan Alman-Yahudi ebeveynlerin kızıydı. Babası, küçükken vefat etti. Anna, Bruchsal kasabasında yoksul annesi tarafından yetiştirildi. 1905'te Anna kendinden yaşça büyük, varlıklı bir beyefendiyle evlendi. Eşinin şube müdürü olarak çalıştığı, sosyetik Düsseldorf şehrine taşındı. 1933'te iki yetişkin oğulları vardı. 1933–39: Pfeffer ailesinin konforlu yaşantısı, Naziler başa geçince bozuldu.…

Aranka Ecksdein Muhlrad

Aranka, Slovakya'nın dağlık bölgelerinde yaşayan Yahudi bir ailenin 10 çocuğundan en küçüğüydü. Kardeşinin düğününe katılmak için Budapeşte'ye gittiğinde bir eczacı olan Jeno Muhlrad ile tanıştı. Aranka ile Jeno evlendiler ve Budapeşte'nin bir banliyösü olan Ujpest'e, Jeno'nun babasının ve kız kardeşlerinin yanına taşındılar. Aranka'nın iki çocuğu oldu. 1924'te doğan Eva ve Eva'dan altı yıl sonra doğan Andras. 1933–39: Kocam, kendi dairemize çıkabilmemiz…

Arlette Waldmann

Arlette'nin Rus-Yahudi annesi ve Roman-Yahudi babası, Paris'te birlikte tıp okudular. Tıp fakültesini bitirdikten sonra evlendiler ve Fransa'nın kuzeyinde 300 kişilik bir nüfusu barındıran Broncourt tarım kasabasında hekimlik yapmaya karar verdiler. 1933–39: Babam önce bisiklet, sonra motosiklet ve son olarak da arabayla evlere gitmeye başlayan eski kafalı bir doktordu. Hastaları onu dört gözle bekler ve ona saygı duyarlar, evlerinde ona kahve ve içki ikram ederlerdi. 1937 yılında…

Aron Dereczynski

Aron ve üç kız kardeşi, Slonim kasabasında geleneksel bir Yahudi ailesinde yetiştirildi. Slonim sakinlerinin çoğu Yahudiydi. Kasabada Hasidik bilimi öteden beri süre gelmekteydi. Aron'nın babası Chaim'in giyim ve kumaş satan bir mağazası vardı. 1933–39: Aron İbranice eğitim veren bir ortaokula devam etti. Ha-Shomer ha-Tsa'ir Siyonist gençlik hareketinde etkin olarak çalıştı. Eylül 1939'da savaş patlak verdiğinde Filistin'de bir ziraat okuluna kabul edilmişti. Slonim Sovyet…

Aron Tabrys

Aron, Yahudi kültür hayatının merkezi olarak bilinen Vilna şehrinde altı çocuklu Yahudi bir ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi ve arkadaşları, onu Arke diye çağırıyordu. Babası bu geniş aileyi baca temizleyiciliği yaparak kıt kanaat geçindiriyordu.1933–39: Çocukken Yahudi gündüz okuluna devam ettim ve ardından devlet ortaokuluna gittim. 14 yaşımdayken babam, kendisini kör bırakan bir kaza geçirdi ve ailemi geçindirmek için bütün gün çalışmaya…

Arthur Karl Heinz Oertelt

Sıkça hitap edildiği ismiyle Heinz, Almanya'nın başkentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. O ve ağabeyi Kurt, hem din okuluna hem de devlet okuluna gidiyordu. Babasını küçük yaşta kaybetmişti. Kadın terzisi olan annesi, ailesini geçindirmekte zorlanıyordu. Oğullarıyla beraber Hıristiyanların çoğunlukta olduğu bir mahallede oturuyordu. 1933–39: Nazi fırtına birliklerinin söylediği ve içinde bıçaklarından damlayan Yahudi kanı geçen şarkıyı duyduğumda…

Arthur Menke

Arthur, Almanya’nın en büyük liman şehri Hamburg’ta yaşayan bir Yahudi ailede doğdu. Babasının lastik mühür üreten küçük bir fabrikası vardı. 1930’ların başlarında, Almanya’nın en büyük dördüncü Yahudi topluluğu Hamburg’daydı ve çeşitli sosyal ve kültürel kurumlara sahipti. 1933-39: 1935’te Hamburg Yahudileri için şartlar kötüydü. Ailem şehrin başka bir bölgesine gönderildi ve 1938’de Naziler babamın işyerine el koydu. Ulusal bayramlarda birçok Alman…

Barbara Kertesz Nemeth

Barbara ve küçük kız kardeşi Alice, Güneydoğu Macaristan’daki Hodmezovasarhely kasabasında Yahudi bir ailenin çocukları olarak dünyaya geldi. Barbara, diş hekimi Desider Nemeth’le evlendi ve çift, Szeged’den fazla uzakta olmayan Szentes kasabasına yerleşti. 1933–39: 1932’de kızım Maria’yı doğurdum. Ailemize, kocamın muayenehanesinin iki katı büyüklüğünde uygun bir ev bulmaya çalışmakla meşguldüm. Pekçok gönüllü işte çalıştım. Avustralyalı genç bir…